Nee, ik heb dit niet gepland, maar dit weekend staan mijn radioshows in het teken van 1981. De noodzaak om iedere dag op de kleuterschool bij juf Westra te zijn, ontbreekt volgens mijn herinnering. In het schooljaar 1980/81 moet ik er dan toch echt aan geloven. De nieuwe school is dan pas opgeleverd. Toen een paar jaar geleden mijn nichtje voor de klas staat, heb ik nog dikwijls moeten denken aan juf Hennie op de 'nieuwe' kleuterschool. Voor een kind van vijf iss het een 'hele mevrouw', maar ik vermoed dat ze fris van de Pabo komt en dus rond de twintig moet zijn geweest. Er is nog een heel klein detail dat ik weet te herinneren uit 1981. Ik begrijp het doel van cijfers nog niet als ik vijf jaar oud ben. Toch valt me halverwege 1981 iets op. In de aftiteling van een actueel televisieprogramma staat altijd 'c 1980' met de naam van de omroep of de productiemaatschappij. Ik zie dat opeens veranderen in 'c 1981' en dan pas besef ik dat het jaartallen zijn. In 1981 heerst een angst in het dorp waar ik opgroei en broers en zus zorgen voor de muzikale pepernoten in dit jaar. Ofwel: Ik ben helemaal klaar om vanmiddag alvast veertig jaar terug in de tijd te gaan.
Laat me dan eerst eens beginnen met de angst. Omrop Fryslân heeft hier een paar jaar geleden nog eens een documentaire aan gewijd: De boerderijbranden in Jutrijp-Hommerts. Ik weet dat ze in Hommerts het over Hommerts-Jutrijp hebben, maar ik zal mijn afkomst nimmer verloochenen en noem dus Jutrijp als eerste. Gedurende een aantal maanden gaan verschillende boerderijen in het dorp in vlammen op. De angst heerst overal in het dorp: Blijft het beperkt tot boerderijen of gaat de pyromaan ook los op gewone huizen? Dat de branden zijn aangestoken, is iets dat vanaf het eerste geval erg waarschijnlijk is. Er wordt een burgerwacht in het leven geroepen welke 's avonds gaat patrouilleren. Al snel blijkt dat als er wordt gepatrouilleerd dat er geen branden plaats hebben. De pyromaan moet dus op de hoogte zijn van de rondes. Ik heb eens het verhaal gehoord dat de mannen onderweg riepen: 'Als we hem te pakken krijgen, maken we hem helemaal stuk'. Dat sentiment wordt door iedereen in de groep gedeeld en iedereen zegt het na. Inclusief de pyromaan, want hij blijkt onderdeel van de burgerwacht te zijn. Vader komt op een avond laat terug van een vergadering in Dordrecht en krijgt te maken met de burgerwacht. Hij heeft een waterdicht alibi, maar de schrik zit er wel in. Hoe ze hem nu uiteindelijk hebben gepakt, weet ik even niet uit mijn hoofd. Het is echter op heterdaad. Hij is later nog één keer in actie gekomen bij een boerderij dat alles heeft van een staaltje verzekeringsfraude. De pyromaan heeft uiteindelijk zijn straf gehad. Hij is in de jaren negentig nog eens terug geweest in het dorp nadat hij is geëmigreerd. Op de middag dat hij naar het vliegveld gaat, brandt een boerderij tot de grond af. Het heeft niets met hem te maken, maar een beetje frappant is het wel.
De nieuwe school maakt ook dat ik kennis maak met kinderen uit Hommerts. Enkelen daarvan ken ik van de kleuterschool van juf Westra, maar het contact wordt pas gemaakt als ik bij juf Hennie in de klas zit. Iets dat ik me nu pas besef: De overige onderwijzers op de school worden allemaal aangesproken bij de achternaam. Van juf Hennie weet ik de achternaam niet eens. De latere kleuterjuf zullen we ook alleen maar kennen als juf Liesbeth. De enige uitzondering is de vijfde klas als wij meester Jan hebben. Die deelt dezelfde achternaam als de meester van de vierde klas en omdat Jan ook vers van de Pabo komt, mogen we hem aanspreken als meester Jan. Terug naar de klas van juf Hennie. Mijn overvloedige speekselproductie en het feit dat ik niet al te handig ben, maakt dat ik me meteen al ietwat buitengesloten voel. Niet dat dit erg is, want ik wil gewoon ook niet bij 'de klieren' horen. In de vorige aflevering heb ik het al over twee klasgenoten gehad die kort daarop zijn verhuisd. Op de kleuterschool leer ik Jan-Sipke kennen. Hij verhuist een paar jaar later naar Drachten. Ik heb thuis speelgoed in overvloed en daarbij horen ook de speelgoedsoldaatjes. Ik besef me niet wat deze plastic figuurtjes in werkelijkheid allemaal uitspoken in vijandig gebied en het is het meest de Jeep en de helikopter waar ik mijn aandacht op vestig. Jan-Sipke komt eens een middag bij me spelen en daarbij komen ook de soldaatjes langs. Mijn moeder krijgt even later een vermanend telefoontje van de moeder van Jan-Sipke: Hij mag voortaan niet meer met soldaatjes spelen. De 'flower power' mag dan acht jaar voor mijn geboorte zijn geweest, de hippies zijn nog steeds alom aanwezig. Als Jan-Sipke later nog eens langs komt, heeft moeder de soldaatjes verstopt.
Het is anno 2021 niet meer voor te stellen, maar zo is het nu eenmaal in 1981. De voertaal is Fries. Hij staat nog op mijn vroegste klassenfoto, maar weet niet hoe lang hij in onze klas is gebleven. Als ik me niet vergis is Klaas de zoon van een binnenvaartschipper die tijdelijk aan wal ligt in Hommerts. Klaas komt uit Rotterdam en kent derhalve geen woord Fries. Juf Hennie moet alles voor ons vertalen, want voor ons klinkt het als Pools. Volgens mij is Klaas de Friese taal binnen een maand machtig. Ik zeg dikwijls dat 'broodje poep' de eerste Nederlandse woorden zijn die ik heb geleerd. 'De Film Van Ome Willem' is eenzelfde laken een pak. Het is Pools voor mij. Ik kan me ook nog herinneren dat op televisie een Engelse jeugdfilm wordt uitgezonden. Zus zal de ondertiteling voor mij vertalen want ik kan immers nog niet lezen. Na een kwartier zit ik al te spelen met de Lego en zus is blij toe. Kort nadat ik van de lagere school ben gegaan, is Nederlands officieel de voertaal geworden op school. In 1981 spreekt iedereen Fries.
Dan de muzikale pepernoten. Mijn broer Jelte is inmiddels ook begonnen met het kopen van singles. Op vakantie in Nunspeet mogen we iets uitzoeken en ik verbaas me over zijn keuze. Wat moet je nu met een single op het vakantieadres zonder platenspeler? Hij zoekt 'Chequered Love' uit van Kim Wilde. Die komt wellicht vanavond nog aan bod in de radioshow. Zus heeft een campingliefde gevonden en zal binnenkort een paar dagen bij hem logeren. Ze heeft net de hagelnieuwe elpee van Electric Light Orchestra gekocht: 'Time'. De cassette gaat mee, maar ze wik ook graag pronken naar haar vriendje toe. Ze wil de plaat van haver tot gort kennen. Er zit niets anders op om de plaat steeds maar opnieuw te draaien. Na de achtste keer zegt mijn moeder: 'Goh, ik geloof dat ik deze plaat al een keer eerder heb gehoord'. Acht keer, moeder! Waar zus een eventuele liefde voor Abba heeft verziekt bij mij, daar gaat ELO er nog altijd in als de Friese kruidkoek. Met twee broers en een zus met een muzikale interesse zit het hele gezin voor de buis als 'Toppop' op is. Madness kan niet aanwezig zijn in de studio en in plaats daarvan wordt de videoclip uitgezonden. Het is de clip dat maakt dat ik meteen helemaal 'fan' ben en dat komt goed uit. Mijn broer koopt ook alles wat los en vast zit van Madness. 'Baggy Trousers' is de ultieme kennismaking voor mij. In 1983 zal ik mijn eerste single van Madness krijgen en eveneens een cassettebandje met de grote hits. Als Madness van het toneel verdwijnt, zal ik opeens een fascinatie vinden voor 'Nights In White Satin' van The Moody Blues en dit zal weer uitmonden in de platencollectie die ik tot op heden heb.
In de volgende aflevering gaan we terug naar één van mijn meest favoriete muzikale zomers: 1982. Het laatste jaar dat we met het gezin in Nunspeet de vakantie vieren en wellicht ga ik eens graven naar herinneringen uit de jaren in Nunspeet. Ik heb ideeën zat voor berichten om 'de schade' in te halen, het schort hem alleen aan de uitvoering ervan.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten