Naaistreek

Je bent een goed mens! Dat geldt namelijk voor iedereen die De Vries als achternaam heeft. Verder ken ik je niet maar wil je alsnog van harte feliciteren met je 68e verjaardag. Of misschien zit ik verkeerd want ik associeer de voornaam Wypke met een jongen. Meisjes heten vaak Wypkje. En dan heb ik het nog niet erover dat je mogelijk je naam verkeerd hebt gespeld of je ouders per abuis je een jongensnaam hebben gegeven. Enfin, dat is niet belangrijk. Het heeft er alle schijn van dat je broer(tje) Wypke moet heten en dat hij aan de haal is gegaan met het cadeautje dat jij voor je vijftiende verjaardag hebt gekregen. Het mag bekend zijn: Ik hou van platen en hoesjes die 'leven'. Een naam van de vorige eigenaar(s) (m/v), het adres, het telefoonnummer, de datum en de plaats waar je het hebt gekocht en meer van dat soort schrijfsels dat voor menigeen een platenhoesje onbruikbaar maakt. Zo heb ik nog lang de totaal verfomfaaide single van Jos in mijn collectie gehouden. 'Bah! Huiswerk', schrijft deze bij een datum in 1967 en voordat hij met een aansteker 'Hello Josephine' van The Scorpions te lijf gaat. Jouw single vertelt eveneens een verhaal, maar niet jouw verhaal. Wel eentje die ik woensdag opnieuw ben tegengekomen en ik nu toch eindelijk eens tegen het licht wil houden.

'Van harte met je vijftiende!'. Dat is zelfs in 1995 al niet van toepassing op mij. 'Maak er een fijn feest van. Wellicht kan dit plaatje dienen om de vreugde nog te vergroten'. Volgende alinea. 'De S, die je enkele keren op deze hoes ziet, is de beginletter van Santega'. Euh ja..., die zie ik een aantal malen staan, maar betwijfel of iemand het volgende in de gaten heeft gehad. Op de achterkant van het hoesje staat namelijk SHit. Een hit van Santega, dat had ik ook begrepen, maar volgende keer liever niet vloeken en schelden op het hoesje. 'Het merk van het atelier voor herenkleding, dat je dit plaatje aanbiedt'. Als de inhoud van het hoesje was ontdaan van het uitbreekhartje, dan had ik dit waarschijnlijk al lang geleden weggegooid. Op het tussenstukje zit namelijk eveneens een sticker aan weerskanten met het logo en adres van Santega. Het is dus niet per ongeluk een single die in het hoesje is terecht gekomen. Santega heeft doelbewust gekozen om jouw dit plaatje van Ro-d-ys aan te bieden. Of dat laatste heel bewust is gebeurd of dat Philips willekeurig platen in het hoesje stak? Daar hoop ik nog eens achter te komen. 'Met de beste wensen natuurlijk'. Volgende alinea. 'Op onze ateliers kun je plaatjes als deze (maar ook andere !) tijdens het werk beluisteren. Dat maakt de sfeer er gezellig'. Ik heb dat eens van een jobcoach gehoord als ik aangeef dat ik 'iets in de muziek' zou willen doen. 'Oh, maar op de meeste plekken hebben ze de radio aan staan'.

'Bovendien kun je bij ons als modinette direkt al goed verdienen'. Ik heb het even moeten opzoeken, maar het is gewoon een naai-truus op een atelier. 'Zó, dat er gauw heel wat plaatjes bij je verzameling komen, of jurkjes in de kast, of... vul zelf maar aan'. In 1967 hebben pubermeisjes nog jurkjes in de kast hangen. Dat zal je nu niet meer treffen? 'Belangrijk voor nu en later zijn de overige arbeidsvoorwaarden (die beslist goed zijn) en de gunstige spaarregeling'. Les 1 bij het lezen van contracten: Met een tussenzin als deze tussen haakjes moet je goed gaan opletten! 'Bij SANTEGA maken meisjes van jouw leeftijd kleding, die in Nederland een uitstekende naam heeft. Ook iets voor jou? Wie weet! Praat er eens met je ouders over'.

Als Santega of Philips niet genoeg zou verdienen, zou je hebben verwacht dat ze lukraak geflopte singles in de hoesjes hadden gestopt. En dus niet een top 3-hit. De winkelprijs van deze single is iets meer dan vier gulden, het lijkt dus aannemelijk dat Santega vijf gulden (single plus postverwerking) betaalde om jou geïnteresseerd te krijgen om bij hun te komen werken. Het begint voor mij al te stinken. 'Een telefoontje is voldoende om een afspraak te maken met een juffrouw van de afdeling Personeelszaken, die graag bij je thuis alles komt vertellen, wat je niet op de hoes vindt,'. Je bent vijftien en komt van school en zit te wachten op een juffrouw die bij je thuis komt om te vertellen over Santega. Ja ja... 'Vraag haar vooral naar het hoge loon!'. Nee, het gaat echt stinken. 'Vanzelfsprekend kun je ook zelf naar ons bedrijf toe komen. De reiskosten zijn dan voor onze rekening!'. Ik ga binnenkort met de trein naar Groningen en zal de nota naar het adres sturen. 'Maak wel even een afspraak. Dan kunnen we op je rekenen. Ook je ouders zijn hartelijk welkom'. Waarom moeders mee moet als ik platen ga scoren in Groningen begrijp ik even niet. Ook zou het handig zijn als op 05900 3 98 72 de telefoon wordt opgenomen. Of in Leeuwarden op 05100-2 08 48.

Wikipedia noemt niet het merk SANTEGA. Het heeft wel een zeer boeiend artikel over de confectie-industrie in Groningen. Rond 1880 openen de gebroeders De Levie hun eerste atelier in Groningen. Naast het fabriceren van maatpakken gaat het ook standaardmaatpakken maken waardoor het een voorraad kan aanleggen. In 1903 heeft het voorbeeld van De Levie zoveel gehoor gekregen dat een kleermakersopstand voorpaginanieuws is. In 1907 starten de gebroeders hun fabriek met onder andere een blindstikmachine en een stoompers in het inventaris. In de Eerste Wereldoorlog draaien de zaken op volle toeren omdat er vraag is naar uniforms. Veel van de kledingfabrieken zijn eigendom van joden en zo ook de Gebroeders De Levie. Voordat ze zichzelf in veiligheid brengen in het buitenland, stellen ze Gerrit Burrie aan als directeur. Zijn voornaamste taak is het veilig stellen van de machines en eveneens de joodse werknemers aan het oog van de vijand te onttrekken. Burrie wordt uiteindelijk opgepakt en komt nog in het strafkamp van Vught. Hij is kort na de oorlog geridderd maar overlijdt in 1952 op nog jonge leeftijd. In de jaren vijftig en eerste helft van de jaren zestig is een kleine bloei in de confectie-industrie, daarna zijn fusies en verbonden aan de orde van de dag. In de begin jaren tachtig weigert Van Agt een financiële injectie te geven aan de branche. De Levie gaat in 1987 failliet.

Terlenka is waarschijnlijk het bekendste 'merk' uit Groningen. Wat Santega zo speciaal heeft gemaakt, kan ik niet ontdekken. Santega is echter een merk van De Levie. Dat anno 1967 nog flink kon investeren in promotie om jonge werknemers te paaien met een single van Ro-d-ys. (PS: De foto is van het naaiatelier in Leeuwarden en is uit de periode van deze single).