Hitpuree

Het is een donderdagavond in december 2011 als ik bij de Free Record Shop in Steenwijk bij de kassa sta. Ik besef me nu pas hoeveel geschiedenis in die zin zit. Free Record Shop? Ja, het bestaat nog, maar is hier in het noorden nauwelijks meer te vinden. Ik ben daar omdat ik een week eerder 'Dancer In The Dark' in de bestelling had gedaan, de film van Lars Von Trier met Björk in de hoofdrol. Plots staat een klant achter mij en vraagt of ze de nieuwe single van Mooi Wark hebben. ,,We verkopen geen cd-singles meer", antwoordt de verkoper en dan valt het me opeens op. De muur die ooit behangen was met de platen uit de Top 40 en de Tipparade biedt nu een overzicht van dvd's en games. Als de klant teleurgesteld de winkel heeft verlaten, vraag ik er even op door. ,,We kunnen ze zelfs niet meer inkopen", vertelt hij. Ik kan enige spijt in zijn stem horen, want ik ken hem als een groot muziekliefhebber. ,,Het hangt tegenwoordig af van de downloads". Dus... wanneer is de cd-single uit het straatbeeld verdwenen? Ik moet jullie het antwoord schuldig blijven. De laatste keer dat ik een cd-single de Top 40 in kocht, moet in 1997 zijn geweest...

Natuurlijk had je in de jaren tachtig eveneens de Nationale Hitparade en de Euro Top 30, maar toch heeft de Top 40 altijd méér geleefd in ons gezin. Ik ben veertien als de Top 40 de vijfentwintigste jaargang in gaat en dit wordt uitgebreid gevierd bij Veronica. Ik ben gelukkig woensdagmiddag om half één vrij en zo kan ik met de cassetteband in de aanslag luisteren naar 'Terug In De Tijd'. Gedurende 1989 gaat Bart Van Leeuwen een uur lang draaien uit een Top 40 uit het verleden, gelardeerd met originele geluidsfragmenten. Mijn broers hebben elk wel een paar t-shirts met een Top 40-formulier erop afgedrukt. Als Jelte het Hitdossier koopt, komt er een ernstige kentering in mijn schoolwerk. In plaats van huiswerk te maken, 'leen' ik zijn boek en begin de 'rijtjes' te leren: 'Spicks And Specks' nummer 2 in 1967, 'New York Mining Disaster 1941' nummer 4 in 1967, 'To Love Somebody' nummer 13 in 1967 en ga zo maar door... Voor de Top 40 zélf ben ik dan helemaal niet interessant, de enige platen die ik nieuw koop, hebben hun tijd erop zitten of maken geen schijn van kans op de hitparade (onder andere een 1989-heruitgave van 'Forever Autumn' van Justin Hayward).

De Top 40-bewustwording is pas tegen het eind van 1994. Na een bezoekje aan De Karre ben ik verslingerd geraakt aan 'Zombie' van The Cranberries en help deze een stukje verder in de Top 40. Vanaf dat moment neem ik regelmatig een Top 40-formulier mee als ik geld kom storten (of ophalen, meestal dat laatste...) bij de Rabobank. Deze heeft in die jaren de Top 40 'gekocht'. In de jaren 1995, 1996 en 1997 ben ik goed op de hoogte van de actuele Top 40. Ik koop geregeld cd-singles de hitlijst in, maar wacht bij anderen even af. Als ze al niet heel groot dreigen te worden, wacht ik liever een maand om ze voor vijf gulden uit de uitverkoopbak te halen. Omdat ik even de ambitie heb gehad om deejay te worden, heb ik in 1995 nog wel eens meuk gekocht. Denk: 'Sjeng Oan De Geng' en 'Waarom Nou Jij' (juist, waarom???). Meestal kon ik het me niet veroorloven. Een cd-single in een kartonnen hoesje (1 of 2 tracks) is op een stuiver na een tientje, een cd-maxi (3 of 4 tracks) is 15,95 gulden. Als ik het voor een tientje kan krijgen, is de keuze niet zo moeilijk. Er zijn maar weinig voorbeelden bekend waarbij de bonus-tracks interessanter zijn dan de hit. Ik moest ergens wel iets koesteren voor zo'n plaat wilde ik tot aanschaf overgaan. Toen ik terug kwam uit Engeland was de Nederlandse hitparade zó veranderd dat ik veertien jaar lang totaal geen interesse heb gehad in het fenomeen.

Sinds ik 'Floorfillers' doe op de zaterdagavond is daar verandering in gekomen. Natuurlijk is de show opgezet voor de 'dance classics', maar het is sinds een paar maanden dat ik steeds meer behoefte voel om juist nieuwe dingen te presenteren. Zo kan het gebeuren dat ik op mijn 38e plotseling weer reikhalzend uitkijk naar de nieuwe Top 40-lijst. Ik 'onderschep' alweer dingen in de Tipparade en druk daarmee wel een eigen(wijs) stempel op het programma. Natuurlijk moet het gezegd worden: Er is heel veel bende in omloop, maar daar staat tegenover dat er pareltjes tussen zitten. Voor de rest van Nederland mag 'Blurred Lines' van Robin Thicke en 'Wake Me Up' van Avicii de zomerhit zijn geweest, voor mij is dat zonder meer 'Clarity' van Zedd featuring Foxes. Een plaat die gedurende het afgelopen jaar op twee verschillende momenten in de Tipparade heeft gestaan, maar de Top 40 niet heeft gehaald.

Maar... voordat ik inhoudelijk met de Top 40 zou beginnen, laat ik het in dit bericht houden bij het instituut zélf. Mensen, dit kán gewoon niet meer! Toen de Mega Top 50/100 werd opgezet, ging deze ook meteen uit van 'airplay'. Iets wat ik nooit heb gesnapt, want een luisteraar cq platenkoper heeft totaal geen invloed op airplay. Het is de zendercoördinator die bepaald dat we naar Adéle moeten luisteren en niet naar één van de honderd andere talentvolle zangeressen zonder een hit. Er wordt ons dus voorgeschoteld wat we leuk moeten vinden en middels de plaatverkoop maakten we dit kenbaar. Maar nu... de cd-single is uit de schappen verdwenen en we halen onze mp3's alleen nog via iTunes en nog een paar sites legaal (en dus voor de hitparade) binnen. Je betaalt ongeveer 1 tot 1,50 euro per liedje. Dat is vijfmaal zo weinig als dat je in 1997 voor een cd-single moest betalen. Je hoeft zo'n zeiknummer als dat van Niels Geusebroek dus maar een heel klein beetje leuk te vinden om het legaal te downloaden. Als je een tientje of vijftien euro ervoor zou moeten betalen, waren er belangrijker zaken in het leven geweest. Zo'n cd-single kocht je slechts eenmaal, als je een tweede Ipod hebt gekocht en daar ook dat liedje op wilt hebben, is het nog steeds te verhapstukken om het opnieuw te downloaden. En dat heeft dan weer zijn weerslag op het verloop in de hitparade. Resultaat: We happen al negentien weken om in Avicii en Bakermat en 24 weken in Mr. Probz. Blij dat dat stomme 'Blurred Lines' nu eindelijk eens uit de lijst is, nu moeten ze het nog bij Sky Radio ontdekken.