Spookverhaal

Ik ben over de helft voor wat betreft het schrappen in 'de virtuele kaartenbak' en het maakt dat ik vierkante ogen heb van het computerscherm. Dat laat ik vanavond even voor wat het is. Het is vooral staren naar het scherm en regeltjes verwijderen en dat is héél anders dan een bericht schrijven op hetzelfde witte vlak. Hoewel het qua dagen natuurlijk helemaal niet meer klopt, wil ik ondanks achterstand een 'structuur' houden op Soul-xotica. Om de zeven dagen de Week Spot en 'Het zilveren goud' bijvoorbeeld. Daar zal ik vanavond wel niet aan toe komen of ik moet met de Week Spot besluiten. Dat is, evenals Bryan Ferry, een soort van 'hoesbui' met dien verschil dat de plaat geen fotohoesje heeft. Het is een nummer dat muzikaal en gevoelsmatig verdient om Week Spot te zijn, maar... waarover niet bepaald telefoonboeken zijn geschreven om het zwak uit te drukken. Eerder vanavond kijk ik op Youtube. Voor mensen zonder televisie maar met internet één van de plekken om op de hoogte te blijven van het geharrewar dat politiek Den Haag heet. Google 'weet' wat ik 'leuk vind' en doet me een paar suggesties. Ik veer op als ik de afbeelding zie bij een 'urbex'-video: Een verstofde Audi, een Kever en een Seat Marbella op rij. Hoogersmilde! Dat zet mij tot verder nadenken en ga ik jullie deelgenoot maken van een fascinatie voor 'urbex'.

Soul-xotica gaat niet alleen maar over muziek en soms ook over fietstochten. Toch kan ik Hoogersmilde op allerhande manieren verklaren. Als ik keuze heb uit twee identieke singles met fotohoesjes ben ik de zonderlinge figuur die altijd kiest voor het hoesje met de naam van de vorige eigenaar (m/v) en hopelijk meer informatie of de sticker van de platenwinkel waar het destijds nieuw is gekocht. Ik hou van 'levende' hoesjes waar de meeste verzamelaars voor 'Mint' gaan. Dat blijkt in 2000 als ik samen met een bevriende verzamelaar een prachtige collectie elpees aan het verdelen ben. Twee broers met een identieke muzieksmaak. De oudste koopt al platen van Jimi Hendrix als deze nog springlevend is, de andere koopt ze als hij net een paar ervoor is overleden. De oudste broer kijkt niet op een krasje meer of minder en de andere broer lijkt de platen te hebben aangeraakt met zijden handschoentjes. Natuurlijk ga ik voor origineel met krasjes en zo wordt mijn kameraad opeens de gelukkigste man ter wereld. Sporen van eigenaars voedt mijn dagdromerij. Ik probeer me voor te stellen hoe hij of zij moet zijn geweest en hoe het is geweest om in dat bepaalde jaar deze single of elpee als trots bezit te hebben. Voor veel verzamelaars is een vol gekalkt hoesje een reden voor afkeur, maar ik zie de schoonheid in deze hoesjes.

Dat brengt me zo opeens bij de APK-garage van Dam in Hoogersmilde. De panden staan aan de rijksweg en dus niet half verscholen in het bos. Voor velen, waaronder de gemeente, is het terrein een doorn in het oog. Dat is typisch Nederlands. In Frankrijk zijn stukken particulier terrein die niet eens meer worden genoemd in ambtelijke stukken en waar de tijd voor eeuwig stil mag staan. In Nederland hoort iets dat uitgebrand of verkrot is meteen te worden afgebroken. Of, in geval van de Broerekerk in Bolsward, wordt de ruïne gerestaureerd. Het schreeuwerige bord van 'APK' verraadt dat de garage nog is gebruikt na 1985 en ik denk dat dit het meest 'lelijke' is wat mensen ervaren. Verder is de vervallen staat van de garage voor mij even poëtisch als een half ingezakte boerderij bij Dwingeloo. De ragebol en spons met water is al sinds 1999 niet meer gehanteerd en door de stoffige ramen zie je de neuzen van drie auto's: Een rode Audi, een Kever en een Seat Marbella. De laatste maakt het weer vrij recent. ,,Wat zou er nog meer staan?", is een vraag die opduikt iedere keer als ik er met de bus langs kom. Met de Pioneer ben je te laag om een beeld te krijgen en ik 'durf' ook niet af te stappen en beter te kijken. Gelukkig zijn er dan de foto- en filmmakers die zich bezighouden met 'urbex'. Het is een afkorting voor 'urban explorers' en dat zou je kunnen vertalen als 'buurtonderzoekers'. Zij gaan op zoek naar verlaten locaties die soms vergeten lijken te zijn. De tijd is stil blijven staan op het moment dat de laatste persoon van het terrein liep. In Frankrijk en Engeland tref je het volop: Midden in bebossing en andere woestenij staat dan opeens een fabrieksloods waar sinds 1960 niemand meer is geweest. In Nederland is zoiets ondenkbaar. Als het al niet meteen was gesloopt, zou het op zijn minst gekraakt moeten zijn?

De video gaat momenteel 'viral' en in de reacties zie ik dat ik niet de enige 'lokale' bezoeker ben die al jaren wenst om eens binnen te kijken. Ook commentaren die zich afvragen of dit wel écht 'urbex' is. Hoewel de aanwezige auto's sinds 1999 niet van de plek zijn geweest, wordt het pand nog immer gebruikt door Dam en staan geprepareerde race-BMW's naast de verstofde klassiekers. 'Urbex'-video's zijn er in maten en soorten en in hoeveelheden. Altijd eerst even de zenuwslopende muziek uitzetten. Zelf heb ik een fascinatie voor verlaten garages en panden met 'vergeten' auto's. Toch verhoudt dit alles zich niet met de prent bovenaan dit verhaal. Of toch wel?

De foto heeft te maken met hoe ik de 'hobby' heb ontwikkeld. Ik groei op in de jaren tachtig en dat is nog nét het staartje van de traditionele autokerkhoven. Binnen een paar jaar zijn dat demontagebedrijven en hebben geen velden vol met wrakken. Een 'sloop' die me altijd heeft geboeid is die aan de snelweg nabij Drachtstercompagnie. De keren dat we er langs rijden (en dat is niet vaak), zit ik met de neus tegen het raam en probeer zoveel mogelijk auto's op te slaan. Van de ontruiming in 1991 heb ik wel foto's gezien maar helaas niet van de jaren ervoor. Blijkbaar was het toen niet interessant voor 'urbex'-liefhebbers? Ik moet een jaar of negen zijn als ik op een zondagmiddag aan het fietsen ben. Dat wil zeggen: Hevig dagdromend met een snelheid waarbij je bijna omvalt. Ik ben op 'onderzoek' en fiets deze middag alle straatjes van Heeg in om te kijken 'wat er achter is'. En dan... schrik ik wakker uit de droom. Ik spring van de fiets en maak rechtsomkeert. Was het een droom of wat? Zag ik écht een spookhuis? Ja, het blijkt zo te zijn en als kind durf ik niet te kijken. Ik durf er met niemand over te praten, denkend dat ik wellicht de enige ben die dit heeft 'ontdekt'. Dan blijkt dat ik niet de enige ben en dat het terrein dan al jaren een doorn in het oog is voor bewoners van Heeg.

Het Armenhuis wordt in 1870 gebouwd op de plek waar een boerderij heeft gestaan. In 1916, ten tijde van de foto, wordt de gemeente de eigenaar van het huis dat na de oorlog 'promoveert' tot verzorgingshuis. Toch zijn de economische omstandigheden sterk verbeterd in de jaren zestig en kan zelfs de grootste armoezaaier een huis permitteren. Het Armenhuis raakt in onbruik en in 1969 wordt het terrein verkocht. De nieuwe eigenaar begint een restaurant met de naam 'Prins Van Oranje' en later zal het een watersporthotel worden. In januari 1980 legt een brand het hotel in de as, ofwel: Het brandt uit. Als ware het een mysterie blijven de buitenmuren overeind staan. Het terrein wordt vergrendeld en het Armenhuis moet eerst de horeca-bestemming kwijtraken voordat het gesloopt kan worden. Dat duurt tot 1996. Bij een laatste storm gaat nog een stuk gevel door het dakgeraamte naar binnen.

De angst verdwijnt met de jaren en zeker vóór de afbraak heb ik me vaak afgevraagd hoe het er van binnen uit zou zien. Ja, natuurlijk, veel verkoold hout en toch blijf ik het fascinerend vinden. Het is verboden gebied en het betreden van zo'n uitgebrand krot is niet zonder levensgevaar, maar... als we toen eens 'drones' hadden gehad? Enfin, het ligt al ruim twintig jaar in de puinbak en er staan nu drie woningen op de plek.