Ik begin er zondagavond spontaan over als ik 'Govinda' van Kula Shaker ga aankondigen in 'The Vinyl Countdown'. ,,Now we go twenty years back in time". Ik schrik van mijn eigen woorden... Echt? Is 1997 twintig jaar geleden? Meteen flitsen er allerhande beelden door mijn hoofd die thuis horen in 1997 en bij geen van allen kan ik zeggen: Dat is een eeuwigheid geleden. 1996 heeft ook wel hoogtepunten gekend, maar daarbij heb ik het me niet zo gerealiseerd. Achteraf gezien had ik wel vaker een 'timehop' kunnen maken want de gevoelsmatige prehistorie begint bij 1995. Nu bedenk ik me dat ik het vorig jaar eenmalig heb gedaan, één van de eerste berichten die ik in Uffelte heb geschreven. Op 2 mei 2016 was het twintig jaar sinds het gedenkwaardige concert van The Gathering, maar dat voelt ook 'lang geleden'. De dag van vandaag van twintig jaar geleden lijkt alsof het twee weken geleden is. Ik weet nog precies wat ik voel, wat ik denk en met een beetje moeite kan ik opnieuw kwaad worden over dat 'souvenir'. Het kán nog steeds: Tussen 1963 en 1985 zat ook maar liefst tweeëntwintig jaar, maar vandaag is het twintig jaar geleden dat de, voorlopig, laatste Elfstedentocht is verreden.
De Elfstedentocht associeer ik vooral met drommen fietsers op Pinkstermaandag. Op deze dag wordt de Elfstedentocht gehouden voor fietsers en inmiddels is dat uitgebreid naar motoren en ouderwetse bromfietsen. Ik rij deze tweemaal met de Solex waarvan de eerste keer niet zo'n groot succes is: Van Leeuwarden tot Sloten zit ik in de bezemwagen omdat het ding niet wil starten. Na de tweede keer heb ik het trouwens ook al helemaal bekeken. Of ik hem nog eens per fiets ga doen? Sinds de Pioneer lijkt het me wel wat dus we zullen zien? Je moet beide keren 220 kilometer trappen, maar met de ligfiets heb je minder last van tegenwind en dus kan ik daarop tijd winnen. De Elfstedentocht per schaats is aanvankelijk iets uit de geschiedenisboeken. Tegenwoordig wordt reeds bij ieder graadje nachtvorst al geroepen om de Elfstedentocht, het lijkt me alsof men in de vroege jaren tachtig nuchter blijft. Ondanks een paar strenge winters hoor ik nooit iets over de Elfstedentocht. Het komt in 1985 'out of the blue'. Ik begrijp nog steeds niet wat er aan de hand is als op zondagmiddag de televisie aan gaat (dat is al bijzonder!) en we met zijn allen kluisteren voor de televisie. Ene meneer Sipkema voor de microfoon die ons vertelt dat het gaat gebeuren. Het is alleen maar mooi... Vrij van school en een uurtje nadat ik naar bed ben gegaan, hoor ik de overige familieleden ook hun verblijf opzoeken. De volgende ochtend word ik gewekt en gaan we met zijn allen naar de huiskamer. Oudste broer Henk en mijn zus gaan later nog even op de fiets naar IJlst. Ik blijf voor de televisie hangen met de rest van de familie. Een jaar later gaat het opnieuw 'oan' en dan voelt het al een stuk minder speciaal. Weer opnieuw een vrije dag en in alle vroegte voor de televisie om de kunsten van de schaatsers gade te slaan en sfeerimpressies van het feestgedruis in de elf steden en bij het bruggetje van Bartlehiem. Daar blijft het vervolgens elf jaar bij.
In die tussentijd leer ik van iemand dat de kans op een Elfstedentocht steeds kleiner wordt. Volgens hem wordt teveel afvalwater gepompt in de Friese meren. Het gif maakt dat het water té warm is en dat betekent dat er een flinke vorstperiode overheen moet gaan, wil het de juiste dikte bereiken. Het is eigenlijk ook best logisch want tot en met de jaren veertig werd de tocht praktisch ieder jaar gereden. 1963 was bar en zowel 1985 als 1986 waren lange hevige vorstperiodes. Eind 1996 brengt Koning Winter ons een verrassingsbezoek. Misschien is het zelfs zijn afscheid geweest? Tussen kerst en oud en nieuw worden de ijsmeesters onrustig en tenslotte is daar de datum: Zaterdag 4 januari. Alleen als het morgen niet is afgezwakt en zeker niet later dan zaterdag. Het wordt 'kantje boord'. ,,Moeten we je morgenochtend wekken?", vraagt moeder de avond ervoor. ,,Neuh, dat hoeft niet", antwoord ik. Ik kan de beelden van de mannen met ijspegels in hun baard nog wel herinneren van twaalf jaar ervoor. Bovendien vind ik de Elfstedentocht pas interessant worden als het licht is. Om de 'bekende' plekken te zien welke zijn omgetoverd tot een kruising tussen een carnavalsoptocht en een sportcircus. Ik ben eenentwintig, heb de maanden ervoor als journalist gewerkt en lust altijd een feestje. Ik wil zélf iets mee krijgen van de Elfstedentocht. De Friese busmaatschappij heeft hierop ingespeeld. Op zaterdag 4 januari 1997 kun je vrij reizen met de bus. Henk Angenent en zijn mannen zijn al een eindje op de Bonkevaart als Louwsma junior het daglicht aanvaardt en heeft meteen de wildste plannen.
Na de middag stap ik op de bus in Jutrijp en ga naar Sneek. Van daaruit met de bus naar Bolsward en dan overstappen naar Franeker. Er wordt dankbaar gebruik gemaakt van de gratis busdienst. Bij de bushalte in Jutrijp vervloek ik mezelf al. Het is niet zomaar koud, het is waterkoud. Hoe zuidelijker? En dan te bedenken dat ik nog meer noorderlijk ga en richting de Waddenzee. Franeker is de 'place to be' als je het op televisie ziet. Waar de andere steden 'feestelijk' zijn, daar is Franeker 'uitbundig' en dat spreekt me meteen aan. Hoewel? Het wordt zowel letterlijk als figuurlijk een ijskoude douche. Ten eerste de mensenmassa. Deze is groter dan dat ik me had kunnen voorstellen. Dan de snijdende wind waarop ik niet gekleed lijk te zijn. Geen wonder dat de menigte staat te hossen want je moet wel. En toch... is er niets, maar dan ook helemaal niets, dat mij zegt dat ik mee moet hossen. Het is alsof je per ongeluk op een verjaardagsfeest komt van iemand die je nog nooit hebt ontmoet. Tot overmaat van ramp koop ik ook nog een 'souvenir'. Is het een muts geweest? Ik weet het niet meer. Wel dat ik zonder dat product Franeker verlaat, want ik loop letterlijk op mezelf te schelden. Hoe kun je zo dom zijn om in deze commerciële meuk te trappen? Terug naar de gracht maar daar is het niets warmer geworden. Het dweilorkest blijkt een flink eind verderop en het nodigt me niet uit om de vaart af te lopen. Nee! Ik wil naar binnen! De maag roept om alcohol!
'De Bogt Fen Gune' blijkt om het hoekje te zitten. Een vermaarde kroeg in Franeker en zo te zien ben ik niet de enige die het buiten te koud vind. De kroeg is afgeladen. Tot overmaat van ramp krijg ik een beerenburger terwijl ik een Jägermeister heb besteld en zo sta ik al snel weer buiten. Ik loop verder het centrum in en herinner me dan een café waar ik vorig jaar eens ben geweest op een toertochtje. Dat is wel een gemoedelijk plekje! Behalve op 4 januari 1997, maar toch... Ik heb het gevoel dat er veel Franeker publiek aanwezig is. Het is minder Hollands van toon, maar desondanks allemaal gekluisterd aan de televisie. Hier leer ik kennen dat Paul De Leeuw eveneens in Franeker is gesignaleerd. Ik heb niet veel met De Leeuw, maar het is in 1997 een attractie. Na een paar biertjes-met-Jägermeisters, jarenlang mijn favoriete combi op koude winterdagen, stap ik op de bus naar huis. Tussen Franeker en Bolsward krijg ik het bijna aan de stok met een stel Hollanders die halverwege zijn afgestapt. De sfeer in de bus is grimmig. Wat hebben we vanmiddag gedaan? Welnu... uren in een bus zitten hobbelen, een souvenir gekocht, koukleumen aan de Franekervaart en vervolgens alcohol genuttigd in een kroeg die overal in Friesland had kunnen staan. Dit doen we nóóit meer!
De herinneringen blijven stromen. De volgende morgen ga ik op de brommer naar Sneek. Ik ben dan sinds enkele weken een regelmatig bezoeker van een evangelisch genootschap dat ik alleen maar als 'eng' kan omschrijven. Op deze zondagmorgen is de dooi al flink in gezet en wordt andermaal duidelijk dat het 'kantje boord' is geweest met deze Elfstedentocht. Maandag 6 januari 1997 is de eerste werkdag op een nieuw adres: De Popkelder, de muziekoefenruimte van Sneek en omstreken. Meer nog dan 1996 kent 1997 'leuke' verhalen welke ik me nog goed kan herinneren, dus wellicht dat dit een staartje gaat krijgen. Dan in ieder geval onder een andere naam want dit riekt teveel naar '20 Years Ago Today', de voorloper van 'Het zilveren goud' uit 2011-12.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten