Dodenrit: Hans Breukhoven

De 'Dodenrit' is ruim een jaar geleden van start gegaan. In januari doet 2016 al een beetje doorschemeren hoe het de boeken zal in gaan: De 'opruiming' in de popmuziek. Toch blijf ik relativeren en zijn in de voorgaande jaren ook artiestn van allerhande pluimage ons ontvallen waarvan menigeen niet tot nauwelijks in het nieuws is geweest. David Bowie, Prince en George Michael zijn wat dat betreft de zwaargewichten, vergelijkbaar met het verlies van Lou Reed en Michael Jackson. Het jaar 2017 kan zomaar nóg erger worden nu weer een aantal coryfeeën de zeventig is gepasseerd, maar vooralsnog houdt 2017 zich rustig. Tot nu toe alleen Peter Sarstedt en de wederhelft van Jimmy Somerville in Bronski Beat welke ons zijn ontvallen. Vandaag komt het nieuws dat Hans Breukhoven is overleden. Niet een kunstenaar of een muzikant, maar als ondernemer heeft hij met zijn keten van platenwinkels een significant verschil gemaakt. Vandaar de reden dat ik deze man opneem in de 'Dodenrit'. Breukhoven is na een lange ziekte overleden. Hij is zeventig geworden.

In Sneek zit Free Record Shop aan de Oosterdijk, maar de familie Louwsma loopt daar de deur niet plat. Looper, Minkema en V&D zijn aanvankelijk de leveranciers voor platen in Sneek. In het cd-tijdperk ben ik eerder geneigd om een paar deuren verderop binnen te gaan: Music Store. Later in de jaren negentig komt daar Ear & Eye bij in de Galigapromenade. Natuurlijk heeft ook Music Palace van de gebroeders Rosenau platen in de aanbieding, maar nee... het zijn genoemde zaken die het meeste verdienen aan onze familie. Free Record Shop heeft daarentegen altijd 'uitverkoop' en uit die bakken haal ik omstreeks 1995 nog wel eens de meest waanzinnige cd's. 'Down In The Basement - The Chess Years' van Sugar Pie DeSanto bijvoorbeeld. De cd is overal, meestal op bestelling, omstreeks dertig gulden, bij Free Record Shop ligt die voor een rijksdaalder. Op een zekere middag hang ik rond in de winkel en zie achter de toonbank de picture disc-single van 'When I Come Around' van Green Day. Een stuiver bij aankoop van de cd-single van 9,95 gulden, maar... ik heb enkele weken ervoor ook al 'Dookie' gekocht op cd. Toch investeer ik het tientje in de picture disc en heb in de loop der tijd ook 'Longview' gevonden op hetzelfde formaat.

Als ik in 2000 in Tuk ga wonen, kom ik weer regelmatig bij de Free Record Shop in de Oosterstraat in Steenwijk. De zaak wordt op het laatst gerund door een gepassioneerde muziekliefhebber die met lede ogen aanziet hoe de muziek steeds verder verdwijnt. Een paar jaar later heeft de winkel alleen nog 'mid-price' titels op voorraad, gaan nieuwe cd's op bestelling (dat kunnen we zelf desnoods ook doen via Bol) en bestaat de zaak voor negentig procent uit games, telefonie en loopt zelfs het actuele dvd-aanbod al snel achteruit. Meppel heeft een flinke voorraad dvd's en daar ga ik in 2010 en 2011 regelmatig 'shoppen'. Steenwijk is met de eerste problemen meteen al dicht, Meppel houdt het vol totdat het faillisement wordt uitgesproken. Sinds V&D eveneens uit het straatbeeld mist, kan ik me niet een plek bedenken in Meppel waar je een nieuwe recente cd kan kopen. Een boekwinkel in Meppel heeft wel 'Music On Vinyl'-albums, maar de cd is uit Meppel vertrokken zoals het lijkt.

Johannes Arie Breukhoven ziet op 31 oktober 1946 het levenslicht in Rotterdam. Zijn vader werkt op een arbeidsbureau, zijn moeder wordt na de scheiding de eerste schoonheidsspecialiste van Nederland. Hans slaagt voor de Mulo en volgt een opleiding tot Hofmeester. Vervolgens werkt hij twee-en-een-half jaar als gastheer op de Holland-Amerika-lijn. In New York regelt hij een korting bij platenzaak Sam Goodies welke de platen sowieso al guldens goedkoper heeft dan in Nederland. Al gauw vertrekt Hans uit Rotterdam met lijstjes van vrienden. Twintig procent van de verkoop steekt hij in eigen zak en de kameraden hebben goedkope elpees. Met zijn compagnon Reus heeft hij even later een textielgroothandel en een handel in pruiken, maar in 1971 acht hij de tijd rijp om zich uitsluitend bezig te houden met de import van platen. Hij opent een winkel in Schiedam. Niet alleen platen uit Amerika, maar ook uit Zuid- en Oost-Europa. Overal waar de elpees goedkoper zijn dan in Nederland, daar doet Breukhoven zaken mee. Hij kan ruim een kwart eeuw zijn gang gaan, pas in 1997 gaat de parallelle import van geluidsdragers definitief op slot. Als een plaat of cd een legale Nederlandse uitgave kent, mag deze niet uit het buitenland worden geïmporteerd. Het is eveneens in de vroege jaren zeventig dat Nederlandse elpees naar België worden geëxporteerd en daar opeens goedkoper zijn dan bij de platenmaatschappij of Nederlandse groothandel. Die 'platenoorlog' speelt zich in het begin af in het zuiden des lands, maar door Breukhoven's handel maakt de rest van Nederland spoedig kennis met deze import. ,,De platen zijn gratis, je betaalt alleen de hoezen", is het credo van Free Record Shop. In de grensstreek zijn het vaak platen zonder buitenhoes die slechts in binnenhoes of plastic hoes zijn gestoken en de helft goedkoper zijn dan een reguliere plaat met buitenhoes. Bij Free Record Shop vindt je alle varianten: Ook 'cut-outs' waarbij een hoek van de hoes is afgesneden, maar ook een veelvoud aan exotische persingen. De handelswijze van Breukhoven is succesvol maar ook omstreden. Het kost menig kleine platenhandelaar de kop en de vakvereniging ziet Breukhoven's imperium liever vandaag dan morgen verdwijnen.

Toch blijft de politiek tot omstreeks 1996 doof voor de argumenten en kan de parallelle import gewoon doorgaan. De Expert is eentje die het op het laatst ook doet met Amerikaanse cd's. Bij hun zitten de cd's steevast een tientje onder de gewone prijs. In 2008 heeft Breukhoven 182 winkels in Nederland en 66 in België. Hoewel Breukhoven de fout legt bij ene of andere manager in de Free Record Shop-constructie spelen meerdere factoren mee in het ten ziele gaan van het keten. Het einde van de parallelle import is eentje, maar ook het thuiskopiëren en downloaden van films en games maakt dat het niet de meest bloeiende tak van de detailhandel is. Jaren geleden werd Breukhoven eens geschat op 72 miljoen euro, later is dat bedrag gehalveerd. Hij heeft geld zitten in SnowWorld, een indoor-skipiste, en Fame Music (een muziekwarenhuis aan de Amsterdamse Kalverstraat). Die laatste gaat in 2011 dicht, even later verkoopt Breukhoven zijn aandeel in SnowWorld. In mei 2013 wordt Free Record Shop failliet verklaard. Een jaar eerder is Breukhoven verhuisd naar Londen. In oktober 2014 wordt alvleesklierkanker bij hem vastgesteld en hij is vandaag op zeventig-jarige leeftijd hieraan bezweken.

Zelf ken ik Breukhoven nog voor een deel uit de roddelbladen. Moeder heeft wel eens een stapeltje Privé en Story's liggen voor de vakanties en tien-tegen-één dat Hans en Connie daarin worden genoemd. Cornelia Jacoba Witteman wordt op 25 juli 1951 geboren in Voorburg. Connie trouwt als achttienjarige een schatrijke ondernemer en vertrekt voor enige tijd naar Amerika waar ze als Coco werkt als fotomodel. Daar loopt het huwelijk op de klippen en Connie gaat terug naar Nederland om haar doodzieke zus Lidia te verplegen. Ze trouwt nog eens, maar dat houdt ook geen stand. Op 20 november 1987 treedt ze in het huwelijksbootje met Hans Breukhoven. We kennen Connie dan al zes jaar als Vanessa. Een zangeresje waarvan de muziek niet veel om het lijf heeft. Zullen we het niet over haar tieten hebben? Hans en Connie adopteren een stoet kinderen welke zijn te horen op het tenenkrommende 'War Is Over', de meest extreme verkrachting van het John Lennon en Yoko Ono-nummer. Vanessa brengt David McWilliams eenmalig terug op de hitparade met het duet 'Can I Get There By Candlelight', bezingt haar zus in 1995 in 'Lidia' en brengt een single uit dat een standbeeld voor Pim Fortuyn moet realiseren. De verkoop is nog niet genoeg voor de sokkel. Op 11 augustus 2009 komt het nieuws dat het paar uiteen is. Connie gebruikt de naam Breukhoven tot de zomer van 2014, sindsdien heet ze weer Witteman.