Uffelter binnenpret

Gek is dat. Soms zie je een foto van iets dat je meteen zou moeten herkennen. Zo ook de foto die ik voor dit bericht heb gebruikt. Gewoon via Google gevonden. Als ik in eerste instantie naar de foto kijk, bevind ik me heel ergens anders op de Dorpsstraat. Dat kan ik niet rijmen met de omschrijving en ik besluit dat punt in mijn hoofd op te zoeken. Warempel! Ik had dit meteen goed moeten raden. Deze foto is namelijk pal achter mijn huis genomen. Vaak staat het fietsknooppunten-bordje op een foto vanuit deze hoek, maar de cameraman/vrouw houdt dit buiten het vizier. Wat rest is een stilleven zonder storende elementen. De boerderij op de achtergrond staat aan de Woerth, een achterafgelegen paadje dat parallel loopt aan de Dorpsstraat. De foto is genomen vanuit de Zuidstraat, vlak achter mijn huis. Feitelijk zie ik hetzelfde als ik vanuit mijn tuin nar rechts kijk en dat doe ik héél vaak. Het doet me iedere keer gekscherend vragen wanneer de vakantie nu eens is afgelopen. Uffelte is vaak voorbij gekomen in de afgelopen negen maanden. Ik heb jullie foto's van het huis laten zien alsook de omgeving. Toch ben ik nooit verder in de geschiedenis van Uffelte gedoken voor deze praatpaal. In mijn privé heb ik daarentegen wel het nodige huiswerk verricht, ook al is dat vooral informatie met betrekking tot 'onze' boerderij.

'Waar en wanneer' is immer de tweede alinea in een aflevering van 'Raddraaien' en bij dit bericht voelt het eveneens alsof ik hier moet beginnen. Niet 'waar en wanneer heb je de plaat gekocht', maar vooral 'wanneer heeft Uffelte handen en voeten gekregen'. Ik zal niet ontkennen dat ik vóór 2008 niet in Uffelte ben geweest. Ik heb veel gefietst in de omgeving en dus móet ik wel eerder in Uffelte zijn geweest. In mijn tijd in De Buze is er een vrijwilliger die geregeld 's nachts op de fiets vanuit Steenwijk naar zijn ouderlijk huis in Uffelte moet. Hij leent zelfs nog eens mijn hoofdtelefoon omdat zijn oude is gesneuveld. De 'eerste keer' is niet de eerste keer, maar wel het moment dat ik me ben gaan realiseren wáár Uffelte ligt. Dat is in augustus 2008, vlak voor mijn 'wereldtournee' naar Hellevoetsluis. Op zondagmiddag maak ik een fietstocht om de kater van een heftige zaterdagavond te laten verdwijnen. Het gaat onder andere over Koekange, het Ruinerbos, Ruinen, Ansen en Rheebruggen en kom vanaf de Anserweg de brug over Uffelte binnen fietsen. Een jaar later, het weekend van 20092009, kom ik meerdere malen door Uffelte fietsen. Sindsdien ontdek ik zowel het weggetje over Rheebruggen naar Ansen (van waaruit je prachtig kan oversteken naar het Dwingelerveld) en de Postweg door de bossen naar Wittelte en Diever. Zo kom ik heel vaak fietsen langs mijn toekomstige woonstek. Soms steek ik aan bij 'knooppunt 50' om de route nog eens te controleren. In de tijd dat ik in Nijeveen woon, is Uffelte dé start van een fietstocht. Het stuk tot Havelte fiets ik vaker, in Uffelte overvalt me altijd een soort van vakantiegevoel.

Al in 1040 wordt melding gemaakt van Ophelte. Ik heb het feest nét gemist, maar hoop hier nog zeker 24 jaar te blijven wonen. Met het 975-jarig jubileum zijn er borden geplaatst bij de ingang van het dorp met de tekst 'Uffelte anno 1040' dat volgens mij niet helemaal terecht is. 'Anno' is 'in het jaar' terwijl de bordjes ons vast willen vertellen dat het sinds 1040 bestaat. Ophelte is dus de eerste naamsvermelding. In 1215 wordt het dorp Vffelte genoemd. De naam kan op verschillende manieren worden uitgelegd. 'Uf' is oud-Drents voor 'uil', 'hulthija' is een plaats waar hout groeit, 'helte' is een hoger gelegen bosterrein. Het is ook niet onwaarschijnlijk dat 'Uf' afstamt van de naam Uffo. In 1040 ontneemt keizer Hendrik III het landgoed van Uffo en zijn broers en schenkt het aan de bisschop van Utrecht, Bernold. Het hof wordt in 1048 geschonken aan het Kapittel van Sint Pieter, dat door Bernold zelf is opgericht. In Uffelte bevindt zich lange tijd de voorraadschuren voor het graan voor het Kapittel en de boel wordt gerund door 'horigen' die bij een bezoek van het Kapittel de gasten van 'paard en proviand' moest voorzien. In 944 na Christus zou Uffelte uit zes woningen hebben bestaan. In 1300 zijn dat maar liefst zeventien gewaardeelde boerderijen. In de jaren 1770 tot en met 1780 wordt de Drentsche Hoofdvaart aangelegd en dit geeft het dorp niet alleen meer van de huidige vorm, maar ook een verbreding van de arbeid. In 1925 telt Uffelte duizend inwoners. In 2008 zijn dat er 1440.

De 'oude kern' van Uffelte bevindt zich aan de Dorpsstraat, Schoolstraat en Holtingerweg. Een prachtige kronkelende weg langs Saksische boerderijen en een markante hooimijt. In de loop van de jaren zestig raken de boerderijen langzamerhand hun agrarische bestemming kwijt. Door de fraaie ligging nabij Holtinge zijn de boerderijen vooral in trek als vakantiewoning. Dat komt de leefbaarheid in Uffelte niet ten goede en halverwege de jaren zeventig komt de gemeente met een opmerkelijk plan. Het koopt drie leegstaande boerderijen op en zonder dat het concessies doet aan de buitenkant, wordt het getransformeerd tot meerdere eengezinswoningen. In 1978 vindt de opening van de eerste opgeleverde woonboerderij plaats en wordt verricht door de toenmalige minister van volkshuisvesting. In 1979 wordt 'onze' boerderij opgeleverd. Hoewel mijn adres (en dat van twee buren) aan de Dorpsstraat is, staat de boerderij als geheel eigenlijk aan de Zuidstraat. Ik heb de afgelopen maanden vooral spitwerk verricht naar aanleiding van de uitslaande brand in 1994, maar kan daar niets over terug vinden (Tips en/of informatie is welkom!). Feit is dat op 19 april 1996 de eerste steen is gelegd voor de boerderij die er nu staat en dat dit een regelrechte kopie is van de vorige boerderij. Ik zie alleen een verschil bij de eerste etage van de buurman en dat is in de huidige vorm alleen maar fraaier geworden.

De dorpsvereniging heeft de noodklok al geluid. Uffelte is als zelfstandige gemeenschap ernstig in gevaar. Momenteel worden nieuwe huizen gebouwd in de hoek tussen de Ruiterweg en de Liezenveenweg, maar er is méér nodig. Het winkelaanbod van Uffelte houdt met de elektronica-zaak (het inbegrepen postkantoor is sinds maart dicht) en de gigantische meubelzaak van Snoeken snel op. De laatste kruidenier is ruim tien jaar geleden dicht gegaan en sindsdien is Havelte de dichtstbijzijnde optie. Uffelte heeft een school en een dorpshuis. De kerk is pas honderd jaar oud maar ik heb daar weinig activiteit gemerkt zolang ik er woon. Verder is het vooral horeca. De Roskam zit bij mij op de hoek, De Molensteen en Frederikshaven aan de doorgaande weg langs de Drentsche Hoofdvaart tussen Havelte en Diever. Als je de brug overgaat naar de Anserweg zit het café van Schenkel op de hoek.

Qua voorzieningen is Havelte dichtbij. Voor mij is het vier kilometer naar de supermarkt en, als ik wil, enkele andere winkels maar daarvoor kom ik té vaak in Meppel of Steenwijk. Diever, de hoofdplaats van de gemeente Westerveld, ligt ongeveer zes kilometer verderop. Uffelte is echter een lustoord voor de rustzoeker en de natuurgenieter. Toch had het anders kunnen lopen? In de Tweede Wereldoorlog bouwen de Duitsers aan de Havixhorst op het nabijgelegen Holtinge. Aanvankelijk zou het gebruikt moeten worden als militair vliegveld, maar uiteindelijk zal het moeten uitgroeien tot een luchthaven van het kaliber Schiphol. De Havixhorst wordt verschillende keren gebombardeerd en de rest wordt door Duitsers zélf opgeblazen. De plaats van de beveiligingsgebouwen in het Uffelter Binnenveld zijn de vennetjes van nu. De bomkraters hebben zich gevuld met water en bieden leven aan een aantal zeldzame waterplanten en -dieren. Het enige dat de Duitsers zijn vergeten is een hangar welke nog plompverloren in Holtinge staat en herinnert aan de strijd in de jaren veertig.