Vrijdagplate: Steely Dan

Ik heb heel bewust niet gekeken naar de 'Weekplates' uit eerdere jaren en weet dat ik ergens deze week een ingevroren maaltijd moet gaan serveren. Ik heb het lijstje op intuïtie gemaakt en er vooral opgelet om artiesten en groepen te gebruiken die anders niet tot nauwelijks aan bod zijn gekomen in zeven jaar Soul-xotica. Ook had ik in die eerste jaren altijd een Schijf van 5 op één dag en kandidaten van deze week kunnen daarvan onderdeel zijn geweest. Maar nu... ik wil toch voor de aardigheid nog even controleren en kom dan in eerste instantie uit bij de vrijdag van de 'Weekplate' in 2012. Precies dezelfde plaat! Ik ben niet het lange verhaal ingedoken, maar ik denk dat het erg veel snijpunten gaat hebben. Helemaal niet erg! Ik heb erg goede herinneringen aan die tijd. Jullie hebben alle recht om dit een opgewarmde prak te noemen, maar ik ga andermaal 'Black Friday' van Steely Dan presenteren als zijnde de 'Dagplate' voor vrijdag.

Waarom Steely Dan? Ik heb slechts één single van de groep ('Hey Nineteen/Bodhisattva'). De kans dat deze ooit eens voorbij gaat komen in 'Raddraaien' is dus minimaal. Het zal evenmin Week Spot worden. De elpees welke ik heb van de groep zijn pas vanaf 1993 in mijn verzameling gekomen, té laat voor het album-gedeelte van 'Het zilveren goud' dat in augustus 1992 stopt als ik geen 'kostbare kaartjes' meer wil steken in een database van de langspelers. Ik geloof dat ik al wel eens een herinnering heb opgehaald aan de betreffende zomer, maar weet niet of Steely Dan daar een prominente plek heeft gekregen. Het zou het echter wél hebben verdiend. Waar de muziek van Rodriguez de soundtrack is van de zonsverduistering in 1999, daar is Steely Dan de muziek die hoort bij de samenvatting van die onvergetelijke week. Een bonte stoet... We trekken veel bekijks in Duitsland! Een hoge Mercedes-bus, een Opel Combo, een Subaru Mini Jumbo en een zéér zeldzame Mercedes-ambulance uit de vroege jaren zeventig. De vriendenclub van 1999 welke de zonsverduistering wil meemaken in Duitsland. De eclipse is op woensdag en die zien we op een heuvel nabij Kaiserslautern. De dagen erna gaat het bergafwaarts met de stemming. Tot overmaat van ramp word ik op vrijdag ziek. We zullen die avond een feestje hebben, maar ik hou zelfs nog geen glas water binnen, dus veel maak ik hier niet van mee. Op zaterdag rij ik mee van Veenendaal naar Gaasterland. Bij een vriend en zijn vrouw rook ik mijn laatste pretsigaretje van de vakantie. Ik ga volgende week immers weer terug naar Engeland en daar is iedere vorm van drugs uit den boze! Hij zoekt een plaatje dat zeer geschikt is voor zo'n zaterdagmiddag om met een jointje tot rust te komen: 'Can't Buy A Thrill' van Steely Dan. Vreemd is het: Buiten de hits om heb ik tot dan toe nooit de moeite genomen om écht naar Steely Dan te luisteren. Een paar weken later ben ik weer terug in Engeland en vind dan een compilatie-album van Steely Dan bij een boekenzaak. Drie pond! Steely Dan is in Engeland eigenlijk nooit meer dan een 'one hit-wonder' geweest, hoewel ik door de jaren heen enkele enthousiaste Steely Dan-fans heb ontmoet in Engeland. Steely Dan bepaalt voor een groot gedeelte de laatste weken in Mossley en de eerste maanden in Midden-Nederland. Steely Dan draagt vooral de herinnering mee aan die onvergetelijke week 'on the road' in de zomer van 1999.

Is Steely Dan een duo? Ja, eigenlijk wel. Zonder Donald Fagen en Walter Becker is er geen Steely Dan. Donald Jay Fagen komt op 10 januari 1948 ter wereld in Passaic in de staat New Jersey. Hij is ongeveer negentien of twintig jaar oud als hij studeert aan het Bard College in New York en, voorbij lopend aan een café, in het etablissement iemand een gitaar hoort stemmen. Het klinkt Fagen erg professioneel in de oren en zo maakt hij kennis met Becker. Afgelopen maandag is het 67 jaar geleden dat Walter Carl Becker is geboren in de wijk The Queens in New York. Wat Fagen meteen opvalt is dat Becker in zijn gitaarspel erg 'zwart' klinkt. Een gesprekje loopt al snel uit op een band hoewel dat nog vier jaar op zich laat wachten. Eerst gaan de mannen samen schrijven en doen dat voor de beruchte Brill Building. Het duo neemt een soundtrack voor haar rekening in 1970 en een jaar later scoort Barbra Streisand met een compositie van Becker en Fagen: 'I Mean To Shine'. Verder toert het met Jay Black als Jay & The Americans, een groep welke al zes jaar over haar hoogtepunt is. Gary Katz stelt het duo aan als vaste songschrijvers voor MCA, maar ziet al snel in dat de liedjes van Fagen en Becker té complex zijn voor menig MCA-performer. Katz laat hen een band samenstellen. Steely Dan is in 1972 een feit met gitaristen Denny Dias en Jeff 'Skunk' Baxter, drummer Jim Hodder en zanger David Palmer. Het eerste product is de geflopte single 'Dallas' waarvan de heren zich later distantiëren. Het zal nimmer op een album worden uitgebracht. Palmer zingt vooral 'lead' op 'Can't Buy A Thrill'. Bij een band horen live-optredens en Fagen ziet een rol als zanger niet zitten. Toch zijn Becker en Katz van mening dat de liedjes beter klinken wanneer deze worden gezongen door Fagen en zo wordt Palmer in 1973 afgevoerd. In 1974 geeft de band haar laatste live-concert van de jaren zeventig. Dit betekent dat Dias, Baxter en Hodder eveneens overbodig worden. Becker en Fagen gaan alleen nog gebruik maken van studiomuzikanten. Deze moeten over een uitzonderlijke kwaliteit beschikken!

De zucht naar perfectie is ziekelijk bij Becker, Fagen, Katz en geluidstechnicus Roger Nichols. Het kan altijd beter volgens de heren. Het resulteert erin dat de studiomuzikanten soms veertig keer hetzelfde stukje moeten inspelen zodat Becker en Fagen de meest perfecte riedeltjes kunnen gebruiken. Onder de muzikanten die in deze jaren werken voor Steely Dan zitten onder andere Jeff Porcaro en David Paich van het latere Toto en Michael McDonald van The Doobie Brothers. Becker en Fagen zijn niet gauw tevreden. Op de hoes van 'Katy Lied', het album met 'Black Friday', verontschuldigt de band zich voor het geluid. Ze gebruiken voor dit album een apparaat dat een klein schoonheidsfoutje in zich heeft en dat het album van perfect naar bijna-perfect brengt. Niet alles waar Steely Dan aan werkt, verandert in goud. De film 'FM' is verre van een kaskraker, de titelsong wordt daarentegen wel een grote hit. In 1978 krijgt de groep te maken met het noodlot. Becker's vriendin overlijdt na een overdosis drugs en raakt zelf gewond bij een ongeval. Een tweede technicus wist per ongeluk een 'second arrangement' op tape. De groep wordt aangeklaagd voor plagiaat en zo kan ik nog even verder gaan. Het resulteert uiteindelijk in 1980 in de elpee 'Gaucho', voorlopig het laatste werk van Steely Dan. Becker trekt zich in 1981 even helemaal terug uit de muziek en stopt ook met gebruik van verdovende middelen. Fagen gaat op de solo-toer. In de late jaren tachtig worden Becker en Fagen samengebracht door Katz voor een album van Rosie Vela en dit resulteert in een aantal sessies tussen de heren. Fagen nodigt Becker uit om zijn album 'Kamakiriad' te produceren en noemt het zelf 'dé beste ervaring die hij tot dusver in de studio heeft meegemaakt'. Het resulteert in een Steely Dan-reünie welke inmiddels alweer 24 jaar voort duurt. Fagen is genezen van zijn podiumvrees en naast een incidenteel album is de groep veel op tournee.

'Everything Must Go' is voorlopig het laatste album van Steely Dan en stamt uit 2003. Vorig jaar is het nog op tournee geweest met Elvis Costello & The Imposters, nadat Steve Winwood van het oorspronkelijke programma is geschrapt. Winwood heeft daarentegen in 2010 getoerd met de mannen.