Vorige week publiceerde ik een bericht over Se pilsener van Skol. Dat had eigenlijk een aflevering van 'Raddraaien' moeten zijn. Ik gun mezelf inmiddels drie 'kansen' bij het uitzoeken van een 'Raddraaier' en bij deze aflevering stuit ik eerst op Gilbert O'Sullivan. Die beste man heeft hier al eens een uitvoerig bericht gehad. Als tweede is de promotie-single voor Skol van Patricia Paay. De derde is echter een prachtig onderwerp om over te schrijven en dus ga ik dit nu doen. Ik weet niet of ik eerder heb geschreven over Dolly in acht jaar Soul-xotica en tóch wil ik het vandaag niet heel uitvoerig hebben over de artieste zelf. Het liedje is namelijk in de 45 jaar van haar bestaan een eigen leven gaan leiden en liever duik ik wat dieper in deze materie. De 'Raddraaier' van vanavond is 'Jolene' van Dolly Parton (1973).
Waar en wanneer? Daarvoor gaan we terug naar 1992 en naar het 'verzamelwinkeltje' aan de Muntstraat in Sneek. Ik doe daar enkele malen 'boodschappen' waarover jullie hebben kunnen lezen in 'Het zilveren goud'. Volgens mij zal het vanaf nu niet meer langskomen in deze rubriek. Mijn single is zonder fotohoes en ik kan helaas dus ook niet herleiden wanneer de eerste eigenaar (m/v) de single voor het eerst heeft gekocht. Het Nederlandse 'Hitdossier' laat zien dat de plaat in 1974 en 1976 enkele weken in de Tipparade heeft verbleven. Uit de informatie van 45cat blijkt dat het fotohoesje van Peter (hierboven afgebeeld) uit 1976 stamt. Zowel 1974 als 1976 hebben hetzelfde catalogusnummer. De 1976-persing laat echter zien dat een deel van de tekst 'buiten het label' is gevallen waar het in 1974 nog wel op het etiket heeft gepast. Mijn exemplaar heeft alle 'credits' op het label en daarmee wordt de suggestie gewekt dat de mijne uit 1974 zou zijn. De plaat is in Amerika echter voor het eerst gepubliceerd in 1973 en dus zit ik er niet een jaar naast in de inleiding.
Over de pareltjes die Dolly in de jaren zestig heeft opgenomen, ga ik het een andere keer hebben. Ik stoom meteen door naar 1973, het jaar waarin Dolly pen en papier pakt en een observatie omzet in een hartenkreet die decennia lang actueel blijft. Dolly is dan pas getrouwd met Carl Dean. Bij een bezoek aan de lokale bank ziet Dolly de oogverblindende roodharige baliemedewerkster openlijk flirten met Dean. Het balletje gaat rollen voor Parton als ze enige tijd later een jonge fan ontmoet die haar handtekening wil. Ze heet Jolene en wordt ook qua uiterlijk helemaal beschreven in de uiteindelijke song. Je kan een onderwerp altijd van verschillende kanten belichten. Met 'Jolene' heb ik dat in eerste instantie nooit gedaan. Ik vind het lange tijd getuigen van moed om jezelf zo te 'verlagen' tegenover een rivale en dat de andere echt diep en diep slecht moet zijn om nog een vinger naar haar echtgenoot uit te steken. Een kreet van pure smart die me tot tranen toe kan ontroeren. Jaren later kan ik ook met 'andere oren' luisteren naar Dolly en dan wordt het opeens een dolle klucht. Een 'echte' vrouw gaat het 'gevecht' aan met haar rivale en zal haar laten zien wie het beste is voor haar echtgenoot. Die kruipt niet in een slachtofferrol en vergroot niet alleen maar meer de waan waar Jolene in zit opgesloten.
Of Wikipedia is niet compleet op dit gebied óf het is nooit gebeurd? Van oudsher is in Amerika de traditie van de 'answer-songs'. Als iemand een grote hit heeft (gehad) en er kan een respons gegeven worden op datgene dat gezongen is, neemt menig concurrerende platenmaatschappij een 'antwoord' op om zo toch nog mee te profiteren van het populaire deuntje. Het is vooral een ding uit de jaren vijftig en zestig, maar het betekent niet dat het anno 1974 niet meer gebeurt. Shirley Brown brengt in dat jaar bijvoorbeeld 'Woman To Woman' op de markt. Nu horen we een telefoongesprek tussen Shirley en rivale Barbara. Shirley legt haarfijn uit dat zij alle rekeningen betaalt en creëert daarmee ook een valkuil die gretig wordt opgepakt door andere artiesten. Barbara Acklin maakt er 'You Give Him Everything, But I Give Him Love' van. Er volgen nog vele 'antwoorden' en ik heb inmiddels een kleine collectie met 'Man To Woman' van Lonnie Youngblood als meest recente aankoop. Wikipedia laat zien dat de 'answer songs' bijna allemaal van na 2000 zijn. Het heeft er alle schijn van dat vooral de cover van White Stripes de meeste vragen heeft opgeroepen en dat voorzien van passende repliek.
Dolly kan tevreden concluderen dat 'Jolene' het nummer uit haar pen is dat het meeste is opgenomen door andere artiesten. De stroom van covers komt pas in 1976 op gang als 'Jolene' iedere uithoek van de planeet heeft bezocht. 'Even alle coverversies opnoemen' zou een bericht op zichzelf vormen en dus pik ik een paar 'hoogtepunten' eruit. De dame van de Skol-pils, Patricia Paay, neemt haar versie op in 1977. Olivia Newton-John heeft het een jaar eerder op de plaat gezet. In de jaren tachtig neemt Strawberry Switchblade een electro-pop uitvoering op voor een 12"-single en speelt Sisters Of Mercy het vaak tijdens concerten. Dat laatste is een vorm van opruiing van het publiek. De band heeft dan enkele liedjes op het repertoire staan die 'niet cool' zijn in de New Romantic. In 2000 brengt White Stripes al de single 'Hello Operator' uit dat een studio-versie van 'Jolene' als b-kant heeft. Niet alleen La Paay krijgt een 'namecheck' in dit bericht, wat te denken van Blackpool? In 2004 verschijnt de single 'Jolene (Under Blackpool Lights)' van het duo en deze dramatische cover zal vele nieuwe artiesten inspireren. In 2015 neemt de groep Pentatonix een a capella versie op waarop ook Dolly meedoet. Het wordt opnieuw een hit terwijl 'Jolene' in 2014 opnieuw op de Engelse hitparade heeft gestaan dankzij haar optreden op het Glastonbury festival. In november 2016 zijn er reeds een half miljoen digitale downloads verkocht van de originele 'Jolene'.
In de overzichten ontbreekt echter mijn favoriete cover-versie en dat is niet zo verwonderlijk. Ik moet immers 'toevallig' bij huiswerk in januari ontdekken dat Gloria Taylor is overleden en haar 'Jolene' heeft Wikipedia niet gehaald. Ter verduidelijking: Het is mijn favoriete cover. Ik zeg niet dat het beter is dan het origineel, buiten een iets meer 'lo-fi' klinkende begeleiding en de vocale capriolen van Taylor zijn de nummers bijna identiek. 'Jolene' verschijnt in 1974 op haar gewilde 12"-EP als Gloria Ann Taylor en is ook los als single verschenen. Ik wil nog altijd een exemplaar van de single hebben, hoewel ik inmiddels ook de heruitgave van de 12"-EP zou kunnen overwegen. Na Divine Situation en de nieuwste aanwinst (gisteren binnen gekomen en binnenkort in de 'Singles round-up') zou ik kunnen concluderen dat er ook nog een kleine 12"-box naast de Blauwe Bak komt te staan en er staan nog een paar juweeltjes op de plaat van Taylor.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten