Dagplate: vrijdag

Daar sluiten we alweer de tweede maand van 2014 af en ook bijna de Weekplate. Dit weekend hou ik jullie nog even uit de keuken, want morgen trakteer ik op de laatste Dagplate en zondag doen we met één ingrediënt minder een Schijf van 4. Niet omdat er niet genoeg 'celebrations' zijn, maar op de vierde verjaardag van Soul-xotica lijkt me dit wel gepast. Wegens enorm succes van 'de oudheid', blijven we daar vandaag en morgen nog even vertoeven want ook de kandidaat voor morgen is bijna een halve eeuw oud. Evenals die van vandaag: 'Friday's Child' van Them is in 1967 in ons land als single uitgebracht en dat plaatje serveer ik vandaag op een bedje van bladspinazie. Als dat bestaat, want bij mij komt dat groenvoer vaak uit een potje. Lang leve het vrijgezellenbestaan!

,,Je kan niet zomaar iets pakken, een etiketje met een grappige naam erop plakken en dat gaan verkopen. Dat hebben ze bij ons geprobeerd en dat heeft uiteindelijk Them de das om gedaan". Het is een wonder dat de Ierse brombeer anno 1973 nog wil praten over zijn periode van Them. Hij spuugt dan namelijk ook al op twee-derde van de albums die hij heeft uitgebracht, een tic die nooit zal verdwijnen. Is Van Morrison van huis uit een tirannieke bromsnor of is hij zo 'gemaakt'? Wanneer je de complexe geschiedenis van Them in duikt, lijkt het laatste waarschijnlijk. De groep is ontstaan uit een drang om rhythm & blues in Noord-Ierland tot bloei te laten komen, maar de groep eindigt als een marionet die verstrikt is geraakt in de draadjes.

Van Morrison wil in 1964 beginnen met de organisatie van rhythm & blues-concerten. Hij vindt een aantal geldschieters die beter bekend staan als... de 3J's! Morrison is niet geheel tevreden over de bezetting van diens' huidige band The Golden Eagles maar komt dan The Gamblers op het spoor. Drummer Ronnie Millings, zanger-gitarist Billy Harrison en bassist Alan Henderson zijn The Gamblers die Morrison 'meeneemt' naar de formatie van zijn ideale band. De piepjonge toetsenist Eric Wrixon wordt eveneens aangenomen. Die laatste komt ook met de naam voor de nieuwe groep: Them. Het is genoemd naar de gelijknamige sci-fi horror-film van tien jaar daarvoor. Toch is Them ook lekker 'vaag' en het zal helpen bij de promotie van hun eerste optreden. 'Who are? What are? THEM', staat twee weken voor het debuutoptreden in The Maritime Hotel in de plaatselijke krant. Pas een paar dagen voor het echte optreden krijgt de nietsvermoedende lezer het antwoord. Het duurt daarna drie optredens voordat The Maritime stijf uitverkocht is op avonden dat Them speelt.

Them hoort op een podium en niet in een studio. 'Gloria' staat reeds vanaf het eerste moment op het repertoire en tijdens optredens kan dit uitlopen tot een jamsessie van twintig minuten. Op een zekere avond maakt een fan opnames en stuurt eentje daarvan naar Phil Solomon, belangenbehartiger van The Dubliners en latere oprichter van Major Minor, die hem doorspeelt naar Dick Rowe van het Londense Decca. Rowe komt op een avond naar The Maritime en brengt meteen contracten mee. Zowel Morrison als Wrixon zijn minderjarig. Van krijgt zijn ouders zo ver om te tekenen, maar vader en moeder Wrixon weigeren. Van Morrison zal later zeggen dat 'Them werd geboren in The Maritime en stierf daar'. De matige opnames die volgen, zijn niet meer dan een slap aftreksel".

Them heeft de eerste opnamesessie in West-Hampstead, Londen op 5 juli 1964. De groep neemt vijf nummers op, waaronder ook 'Gloria'. De sessie wordt gekenmerkt door een dubbele drumsectie, nauwelijks te horen in mono, maar wel op de latere stereo-platen. Bobby Graham doet de tweede drums, terwijl Arthur Greenslade de toetsen beroert. 'Don't Start Crying Now' is de eerste single, maar deze flopt genadeloos. De volgende doet het beter. 'Baby Please Don't Go' is een energieke cover van Big Joe Williams. Graham is weer present met zijn drumkit, maar Peter Bardens is ditmaal de toetsenist. Jimmy Page speelt de ritme-gitaar, Them's eigen Billy Harrison is verantwoordelijk voor de lead-gitaar. 'Baby Please Don't Go' piekt op tien in Engeland, nummer twee in Ierland en 102 in Amerika. In december 1964 is Them voor het eerst op televisie in 'Ready Steady Go', de show zal daarop 'Baby Please Don't Go' gaan gebruiken als herkenningsmelodie, wat de single-verkoop ook ten goede komt.

Voor de derde single komt songschrijver Bert Berns hoogstpersoonlijk over naar Engeland om de plaat te produceren: 'Here Comes The Night'. Phil Coulter wordt ingebracht als toetsenist en Andy White is de drummer. De laatste heeft Ringo Starr vervangen op 'Love Me Do'. Binnen drie weken na release staat 'Here Comes The Night' op de tweede plek in Engeland, in Amerika bereikt het de 24e plaats in mei 1965. De groep heeft even daarvoor al opgetreden in Top Of The Pops, iets wat haaks staat op de 'roots' van Them. De groep mag niet 'live' optreden en het ritueel van kostuums en grime is een nachtmerrie voor de typische live-band. Op 11 april 1965 treedt Them op met andere poll-winnaars van de New Musical Express: The Beatles, The Rolling Stones, The Moody Blues, Dusty Springfield en The Searchers zijn zomaar een paar anderen van de indrukwekkende lijst. De groepen en artiesten worden geacht om hun hits te spelen, maar Them breekt 'Here Comes The Night' af om loos te gaan in een uitgesponnen 'Turn On Your Love Light'. Derek Johnson van het tijdschrift schrijft hierover: 'Van Morrison heeft meer onversneden 'soul' dan menigeen van zijn Engelse collega's'. In juni 1965 verschijnt 'The Angry Young Them', het debuutalbum. Them is ook boos. Enerzijds gefrustreerd door de gang van zaken, maar de groep staat ook bekend om het pesten van journalisten. Pat McAuley is eind 1964 als vaste toetsenist bij de groep gekomen, maar vervangt vanaf december 1964 drummer Millings. Even voor het verschijnen van het debuut verlaat hij de groep met gitarist Billy Harrison. Het duo wordt voor twee maanden vervangen door Joe Baldi (gitaar) en Terry Noon (drums) en ook Peter Bardens maakt even deel uit van Them. Harrison en McAuley starten in september een rivaliserende Them.

In maart 1966, kort na het verschijnen van 'Them Again', wint de groep van Van Morrison de rechten over de naam Them. McAuley en Harrison gaan verder als 'Other Them' en noemen zich later The Belfast Gypsies en Freaks Of Nature. Het is echter wel de groep die als Them door Europa toert, Van en zijn gevolg zijn meer gericht op Amerika. In maart 1967 heeft Van Morrison Them ontbonden en bezoekt Nederland waar hij tijdens zijn optredens wordt begeleid door Cuby & The Blizzards. Hierna zoekt Morrison Bert Berns op in New York en loopt Morrison tegen de volgende teleurstelling aan. Het zal de Ier niet vaak meer mee zitten...

In Nederland is Them altijd de groep voor de 'fijnproevers' geweest, want op het hoogtepunt van hun succes in Engeland en Amerika staat geen enkele plaat genoteerd in Nederland. Alleen 'Gloria' bereikt hier de top vijf in 1967, maar verder krijgt Nederland een stortvloed aan singles en EP's van Them. 'Friday's Child' is daar eentje van. Hoewel de groep schijnbaar 'live' op zijn best is, heb ik Morrison zelden 'soulvoller' gehoord dan in het prachtige 'Friday's Child'.