Een goede muziekvriend heeft 'vrij onverwachts' (naar eigen zeggen) een jukebox gekocht en toonde ons een foto van het apparaat op Facebook. Iedereen is stikjaloers natuurlijk en ook ikzelf behoor tot die categorie. Het zal wellicht altijd een droom blijven voor mij. Dichter bij een jukebox als in 1999 zal ik nooit komen, want ook al is het een koffergrammofoon met een platenwisselaar, ik kan uren geboeid kijken naar het mechanisme. Vandaag maak ik een rondje langs de platenspelers die me in de jaren negentig hebben vergezeld, waarvan eentje zelfs nog een flink stuk nieuwe eeuw heeft meegemaakt. Ik pak het verhaal dus op bij de Philips RB 5300 die ik in december 1990 van mijn vader heb overgenomen. Ons fotomodel is 'bij gebrek aan beter', eigenlijk zocht ik een foto van de Marantz die ik in Engeland heb gehad, maar dan komt deze Technics nog het meeste in de buurt.
Met de intrede van de Philips RB 5300 ga ik de naalden beter in de gaten houden, omdat dit de eerste platenspeler is waarvan de naalden gemakkelijk zijn te bemachtigen. De tijd dat ik preventief naalden vervang, is nog ver weg. Als een naald versleten is voor mij is die vaak ook helemaal 'op' en heeft die al de nodige schade aangericht aan het vinyl. Met ingang van 1991 ontwikkelt zich een nieuwe traditie: Het inwijden van de naald. Daarvoor gebruik ik 'What A Wonderful World' van Louis Armstrong omdat je hem zó mooi hoort 'kreunen' met een verse naald. Hoewel Louis Armstrong niet direct naast mijn huidige platenspeler staat, doe ik zo nu en dan nog wel eens deze 'inwijding'. De tijd dat ik een naald gebruikte totdat het niet meer ging, ligt echter lang achter me. Soms gaan naalden de vuilnisbak in die nog gerust drie maanden zouden hebben gekund voor een minder kritische luisteraar. Ik ben echter als de dood dat een naald schade gaat aanrichten aan kostbaar styreen en voorkom dit met preventief weggooien.
In 1991 leer ik Floortje kennen. Ze runt op dat moment een tweedehands boekenwinkeltje in Heeg, een beetje verscholen. Omdat ze een eenmalig optreden gaat doen met een lokale rockband bezoek ik haar namens het Sneeker Nieuwsblad. Mijn ogen lichten op als ik een muur van elpees zie. ,,Die zijn van mijn vriend en die doet-ie nóóit weg", vertelt ze. Een jaar later gaat op een ochtend de telefoon. Het is Floortje. ,,Als je de platen wilt hebben, moet je ze nu komen halen. Vanmiddag gaan ze naar het grofvuil. En je krijgt ook de draaitafel erbij". Gelukkig heeft Jelte een vrije dag en zo tuffen we naar Heeg. Het zijn honderden elpees, waarvan een derde klassiek. De draaitafel is een onbekend merk en wordt geleverd met boxen en een versterker. Omdat ik dan het vermoeden heb dat iemand met zo'n uitmuntende muziekkeuze vast een audiofiel moet zijn, koester ik de platenspeler. Het heeft een Philips 400-element en ook hiervoor zijn de naalden eenvoudig te bemachtigen. De Philips RB 5300 is nog niet 'af', maar moet wel plaats maken voor de 'nieuwe'. Het ding draait prima, maar het heeft één nadeel. Of, nee, ik beschouw het als een onderdeel van een audiofiele platenspeler (ook al is dat het niet): Hij is enorm traag qua opstarten. De plaat moet tenminste drie slagen in de ronde wil hij de 33 toeren hebben gehaald en bij 45 toeren duurt het nog wat langer. Maar nogmaals... ik denk dat ik het summum aan luistergenot heb gevonden en 'all good things come to those that wait'. De versterker is niet veel soeps, maar een jaar later werk ik op de vuilstort van Heeg. Op een zeker ogenblik komt een collega bij me. ,,Ze hebben van de kerk gevraagd of ik hun cassettedeck en versterker wilde afvoeren. Ik heb wel belang bij de cassette. Wil jij de versterker hebben?". En zo komt de Teleton bij me wonen. Het is ongeveer vijftien jaar geleden gekocht door de kerk om diensten op te nemen voor ouderen en zieken. De vraag naar kerkdiensten-op-cassette is drastisch afgenomen in 1994 en dus stopt de desbetreffende kerk ermee. (Later schakelen veel kerken over naar een telefoondienst en tegenwoordig heb je het internet). De Teleton werd dus eenmaal per week gebruikt en voelt nog helemaal nieuw aan. Het ding zal bij me blijven tot de laatste verhuizing.
Als ik besloten heb om me definitief te vestigen in Engeland staan twee dingen onmiddellijk op mijn verlanglijstje. Ten eerste een fiets, want ik moet wel mobiel zijn voor sollicitatiegesprekken en dergelijke. Ten tweede natuurlijk ook een stereo. Dan zie ik in de herberg een advertentie hangen: Een Raleigh racefiets en een stereotoren-met-boxen. Omdat ik nog een restant geld heb gekregen uit Nederland koop ik ze beide. Ik huur een zolderkamertje met net genoeg plaats voor een bed. Mijn 'buurman' huurt een complete slaapzaal. We kunnen het al snel goed vinden en op een gegeven moment breng ik bijna iedere avond door in zijn kamer. De 'deal' is snel gemaakt. Ik zorg voor de muziek en in ruil mag ik mee roken van de restjes wiet die hij vindt bij het 'dog-ends' rapen. We worden ongeveer gelijktijdig uit de herberg geschopt en hij is al vertrokken als mij de wacht wordt aan gezegd. Hij heeft mijn stereo meegenomen en die staat naar verluid bij zijn moeder. Ik ben daar tot tweemaal toe aan de deur geweest, maar geen spoor van de stereo. Het wordt helemaal paniek als even later mijn walkman wordt gejat. De volgende dag krijg ik een walkman van een medewerkster van de plek waar ik mijn ontbijt nuttig. Een aftands ding in vergelijking met mijn vorige en niks van een 'bass boost', maar gegeven paarden? Ik krijg een cassettebandje van gospelzanger Keith Green op de koop toe! Dezelfde Keith Green als van het bizarre 'Sgt. Pepper's Epitaph' dat ik nog in de jaren zestig-bak heb staan. Ik heb dus weer muziek, maar de platenspeler moet wachten totdat ik in Mossley ben.
En dat is in eerste instantie een Matsui of iets dergelijks, een overjarige Sony of Philips met een ander merkplaatje. Een stereotoren met zo'n laf elementje, maar we kunnen weer! Net zoals mijn platen verzamelen na drie maanden rust weer op gang komt. Het is in de eerste weken van 1999 dat er iets 'bijzonders' binnenkomt in Mossley: Een Marantz stereo. Volgens de eigenaar heeft de cd-speler 'kuren' en dat is een 'understatement'. Als hij al begint met draaien en hij heeft er halverwege genoeg van, dan slaat hij af. Van de platenspeler mist de 'skip'-knop. De platenspeler heeft een tangentiële arm. Dat wil zeggen: De naald loopt in een rails door de 'stofkap'. Je zou de arm halverwege kunnen liften en hem door laten schuiven naar een volgend nummer, maar dat is bij deze dus niet meer mogelijk. Met als gevolg dat ik sommige elpees voor het eerst in hun geheel hoor. Nadeel is ook dat je het toerental niet kan aanpassen. Een 12"-plaat is 33 toeren voor de Marantz en een 7" 45 toeren. Een 10"-LP pakt hij als single en op 45 toeren. Maar... dit is voer voor de kniesoor! De Marantz-set, inclusief versterker en luidsprekers, is zo'n ervaring dat dit slechts futiliteiten zijn. Ik leer menig plaat opnieuw kennen. Om maar een bekend voorbeeld te noemen: In de aanloop naar het refrein van 'Lea' van The Cats kun je het 'rollen' van de violen horen, het versnellen van de mellotron. Dit heb ik nooit meer gehoord op één van mijn volgende stereo-systemen. De Marantz-set stamt uit ongeveer 1983, de tijd dat Marantz nog écht een topmerk was. Inmiddels zijn het duurdere Philips-modellen. Als in 1999 besluit terug te keren naar Nederland 'probeer' ik nog wat, maar nee... het is niet te doen! Ik moet met pijn in mijn hart afscheid nemen van de Marantz. De wens om weer een Marantz-versterker te krijgen, is eentje die tot 2010 blijft bestaan. Inmiddels moet ik concluderen dat mijn 'nieuwe' Marantz ook alweer drie jaar stof staat te happen.
Met de Marantz is het triest afgelopen. Ik ben in 2001, met de Monstertocht, nog eenmaal in Mossley. Op dat moment 'leeft' alleen nog de versterker. Deze staat in de 'koffieshop' en aangesloten op een paar afschuwelijke Philips-boxen uit de jaren zeventig. En wat krijg je als je bagger-luidsprekers aansluit op een top-versterker? Een bagger-geluid.
Zal ik nog een apart deel doen over de compacte platenspelers? Dan toch eerst nog maar even aandacht voor de koffergrammofoon in Mossley voordat ik die over het hoofd zie. Een prachtig ding, ik kan het niet anders zeggen. Het ding heeft een platenwisselaar, een pen die je in het middengat van het draaiplateau steekt en dat zorgvuldig een nieuwe plaat laat zakken als de vorige is afgelopen. Mijn 'companions' kunnen het ding op een bepaald ogenblik wel schieten, want soms ben ik drukker met het uitzoeken van platen dan dat ik met mijn werk bezig ben. Het ding is nog steeds niet getest en dat wordt gedaan tijdens een theepauze als ik het apparaat onbeheerd achterlaat. Helaas... afgekeurd. Volgens de 'keurmeester'. Ik kijk even later in de container en daar ligt-ie, ze hebben preventief de toonarm geknakt en ik kan nog net 'A Whiter Shade Of Pale' van Procol Harum van de draaitafel redden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten