Beeldenroute: J.J. Cale

Wie zoet is, krijgt... twee berichten! Gisteren vierde mijn moeder haar 75e verjaardag en dat was een gebeurtenis! Voor het eerst sinds de begrafenis van mijn vader waren we weer bijeen als vier kinderen. Het is een prachtige dag geweest! We zijn 's middags met zijn allen naar een klein en eenvoudig pretpark geweest in Appelscha. Leuk voor de kinderen en ook voor ons. Ik heb samen met de jubilaris een angst overwonnen en in zo'n 'slangentreintje' plaats genomen. Toen we omhoog gingen op de smalle rails had ik al spijt en ook moeder had na één ronde al willen uitstappen. Pas tegen het einde ontdekten we de 'gondel' en, ja, daar zijn we als Louwsma's gezamenlijk in gegaan. 's Avonds hebben we lekker gegeten en ik kwam moe, maar voldaan, thuis en had geen 'fut' meer om te schrijven. Aanvankelijk zou ik twee Raddraaiers doen, maar toen vernam ik van het overlijden van J.J. Cale. Overleden op de 75e verjaardag van mijn moeder en Cale zou zelf op 5 december die leeftijd hebben behaald. Overleden mensen krijgen vaak eerder een standbeeld, maar toch wil ik zijn geboorteplaats vóór zijn en meteen vandaag al eentje oprichten voor de man.

Een dagelijkse collega van mij wil nog wel eens te pas en te onpas strooien met 'moeilijke' of niet-bestaande woorden of uitdrukkingen. Van dat eerste hebben meer mensen last, het is niet voor niets een sociale werkvoorziening. Zo hoorde ik onlangs nog iemand over een collega-met-rugpijn spreken: ,,De dokter zegt dat het terminaal is". Nou... dat heeft de dokter vast niet gezegd! De collega zal het woord vast op de radio hebben gehoord. De collega waarmee ik dagelijks te maken heb, noemt alles 'kortsluiten'. ,,Ik ga even naar het toilet en dan zal ik even kortsluiten". Dat werk... Sinds kort is daar het nieuwe woord 'stikkerig' bij gekomen. En dat is een héle aardige! Hij noemt benauwd, zweterig weer 'stikkerig' en dat moest natuurlijk 'plakkerig' zijn. Wat heeft dit alles met J.J. Cale te maken? Welnu, ik verklaar mans' oeuvre tot de ultieme soundtrack voor 'stikkerig weer'.

John Weldon Cale wordt op 5 december 1938 geboren in Oklahoma. Daar groeit hij op en studeert in 1956 af aan de highschool in Tulsa. Vlak daarna trekt Cale met enkele stadsgenoten naar Los Angeles om aldaar in de muziek-scene aan het werk te gaan. Cale vindt een baantje als technicus in geluidsstudio's en maakt intussen als Johnny Cale zijn eerste plaatjes. 'Shock Hop' is solo en verschijnt in 1958. 'Troubles, Troubles' en 'Ain't That Lovin' You Baby' zijn als The Johnny Cale Quintet. Vanaf 1965 gebruikt hij de naam J.J. Cale en formeert dan de groep The Leathercoated Minds. De platen van die groep verkopen voor geen meter, maar worden decennia later geroemd door liefhebbers van Amerikaanse acid-rock. Cale schrijft een veelvoud aan liedjes die gretig aftrek vinden bij collega-muzikanten. Tot 1970 is hij een typische 'musician's musician'. Het grote publiek kent hem nauwelijks. Ik heb eens gelezen dat J.J. Cale het liefst achterover leunt in een sofa met de gitaar op zijn buik en dan een beetje pielen aan de snaren. Zo zal hij in 1970 ongetwijfeld ook liggen, twijfelend of het niet tijd wordt een punt te zetten achter de muziek en 'echt' werk te zoeken. Dan weerklinkt zijn liedje op de radio, opgenomen door een Engelse bewonderaar van Cale's werk: Eric Clapton.

Eric heeft een grote hit met 'After Midnight', tevens zijn eerste solo-hit. Waar Clapton zich daarna weer verschuilt in een 'groep' (Derek & The Dominoes), daar zet 'After Midnight' J.J. Cale's carriére in een stroomversnelling. Hij vindt aansluiting bij het Shelter-label van Leon Russell en 'After Midnight' staat op zijn eerste elpee 'Naturally' (1972). Clapton zal in 1977 een ander Cale-nummer tot een klassieker maken: 'Cocaine'. Lynyrd Skynyrd doet daarvoor het nodige werk met hun versie van 'They Call Me The Breeze'. En plots is J.J. Cale groot. Zijn albums gaan als zoete broodjes. En als we de Buma Stemra-lijsten moesten geloven, was Cale lange tijd de meest gedraaide artiest op de Nederlandse radio. Als je regelmatig naar Radio 1 luistert en met name naar Met Het Oog Op Morgen, dan geloof je dat meteen. Dan is het gek dat de man in termen van hits slechts eenmaal in de Nederlandse Tipparade is terecht gekomen: In 1974 met 'Cajun Moon'. 'Cocaine' mag dan echt als een top tien-hit klinken, het heeft in Nederland te weinig fysieke exemplaren verkocht voor een Top 40-plek. Als je dan kijkt hoe de huidige Top 40 wordt samengesteld, dan had een 'Cocaine' of 'Cajun Moon' na twee maanden nummer 1 vast de Bijbelstatus gekregen...

Cale heeft op zijn beurt een hele reeks gitaristen beïnvloed. Naast Eric Clapton is Mark Knopfler iemand die het niet onder stoelen of banken heeft gestoken en ook regelmatig met de man zélf heeft opgetreden. Over wie de naam 'J.J.' heeft bedacht, bestaan twee verhalen. Elmer Valentine, voormalig eigenaar van de club die Cale als residentieel muzikant contracteerde, is eentje. Cale noemt hem in een documentaire in 2006. Rocky Frisco, zijn voormalige pianist, 'claimt' hetzelfde. Frisco is gisteren overigens 76 jaar geworden, dat zag ik net bij toeval en wilde dat even delen. Beide deden het vanuit dezelfde gedachte: Er mocht geen verwarring ontstaan met John Cale van Velvet Underground.