,,Buiten het draaien van de plaatjes vind ik het een uitdaging om de verhalen achter de muziek bloot te leggen", schrijf ik in de korte bio hiernaast. Verhalen bloot leggen... Dingen ontdekken waarover niet tot vrijwel niet is geschreven. Dat houdt in dat als ik bijvoorbeeld The Beatles te gast heb in 'Raddraaien', dat ik niet het verhaal vanaf The Quarrymen tot aan de split in 1970 op herhaling gooi, maar liever een bepaalde periode belicht of, bij zulke artiesten, het liedje. Sindskort heb ik een hernieuwde interesse voor het werk van Rodriguez en zoekende naar informatie omtrent dit, voor mij, 'zwarte gat' kom ik op Youtube de volledige documentaire tegen. Met Spaanse ondertiteling, maar ook met de audio. Bij Engelse initiatieven is de audio verwijderd of het eindigt na het intro al in een dooie link. Als de film verschijnt en opeens iedere hipster weg loopt met Rodriguez, frons ik de wenkbrauwen even. Doorgaans zit ik dan niet te springen om zo snel mogelijk de film te zien. Afgelopen dinsdag heb ik wel de tijd genomen hiervoor en... ik ben ruimschoots beloond. Nu kan ik sowieso een ieder adviseren om deze film te gaan kijken, maar toch moet ik een paar kanttekeningen plaatsen. Houdt u Soul-xotica in de aanslag vóór het bekijken van de film, want er mist een stukje...
Terug naar de zomer van 1999. Op één van de laatste dagen van het Dicky Woodstock-festival ontstaat het idee in ons vriendenclubje: Gezamenlijk naar Duitsland reizen om de zonsverduistering van woensdag te aanschouwen. Ik ben feitelijk blut, maar sluit dan een 'deal' met een vriend. Hij krijgt mijn oude (bijna ongedragen) Altar-shirt en hij zal in deze week 'voor mij zorgen'. Ik rij met Des mee in de ouderwetse ziekenauto. Hij heeft enige tijd daarvoor in Australië gewerkt en heeft een souvenir bij zich: Een cd van de volslagen onbekende Rodriguez. Vanaf openingstrack 'Sugar Man' ben ik meteen 'fan' en een paar maanden later krijg ik een gebrand exemplaar van 'Rodriguez At His Best'. Opvallend is dat hij niet veel van de overpolitieke boodschappen lijkt op te pikken, maar het meest geïnteresseerd is in de muziekbeleving tijdens het roken van een jointje. Ik zie Des in 2000 voor het laatst, maar de cd blijft altijd binnen handbereik totdat ik op een gegeven moment moet vaststellen dat het ding écht kapot is. Dan blijken de albums van Rodriguez ook al verkrijgbaar te zijn in Nederland (en dat was in 1999 nog nauwelijks het geval) en achteraf gezien heeft 'het wonder' zich dan al voltrokken.
De documentaire begint erg 'out of the blue'. De onafhankelijke producenten Mike Theodore en Dennis Coffey worden getipt over een singer-songwriter. Hij treedt op in een afgelegen koffietent in Detroit waar hij het publiek letterlijk de rug heeft toegekeerd. De film begint in 1970 met de aanloop tot 'Cold Fact', Rodriguez' eerste album, maar voor de rest komen we niets over hem te weten. Hij is per slot van rekening bijna dertig als de film begint. Is hij zomaar uit de lucht komen vallen? De film doet het geloven, maar opeens herinner ik me iets...
Ik weet niet meer of de plaat te koop werd aangeboden of dat het een vondst was die door iemand werd gemeld. Het betreft de single 'I'll Slip Away' van ene Rod Riguez op het Impact-label. Er zijn verschillende labels met die naam, maar dit is het redelijk bekende Detroit-label Impact dat actief is in de late jaren zestig. 'How Do You Save A Dying Love' van Shades Of Blue is waarschijnlijk één van de grotere hits op het Impact-label. De heren Theodore en Coffey werken ook regelmatig voor Impact, maar het is duidelijk dat het bezoek aan de club de aanloop is geweest naar 'Cold Fact'. Vóór de opname op het Impact-label heeft Sixto Rodriguez gewerkt als studiomuzikant bij Motown. Hoewel bij iedere andere platenmaatschappij dat een voorname dienst zou zijn, beschouwt Berry Gordy Motown als een fabriek en worden liedjesschrijvers en studiomuzikanten nóg slechter betaald dan de artiesten. De Impact-single is nog het meest 'algemeen' in demo-vorm, het schijnt dat er ook nog een reguliere versie van bestaat. Beide zijn inmiddels veel gezocht en daar heeft de documentaire vast aan bijgedragen zonder dat dit de voorgeschiedenis van Sixto Rodriguez bloot legt. Dat heb ik hierbij gedaan.
Rodriguez is dus niet helemaal een onbekende als hij in 1970 door Theodore en Coffey naar de studio wordt geleid. Het Sussex-label is wel in hem geïnteresseerd en zo verschijnt in dat jaar als eerste 'Cold Fact'. Een groot platenlabel, ervaren producenten en een 'uniek' geluid: Het moet een daverend verkoopsucces worden. Rodriguez is volgens velen de eerste singer-songwriter in de stijl van Bob Dylan, met dien' verschil dat Rodriguez 'streetwise' is. Hij observeert en beschrijft mensen van de straat. 'Sugar Man', bijvoorbeeld, is 'Volkswagen Frank': Een dealer die altijd op dezelfde plek geparkeerd staat en na betaling de gewenste snoepwaren ophaalt voor de klant. In die tijd creëert Rodriguez al een charisma. Hij wil uitsluitend afspreken op straathoeken en sommige mensen geloven zelfs dat hij dakloos is. Hoewel 'Cold Fact' geen verkoopcijfers oplevert, blijft Sussex positief. Voor het tweede album wordt hij zelfs naar Londen gestuurd en neemt met Steve Rowland 'Coming From Reality' op. In de film zien we een ontroerde Rowland die eveneens het 'broodje aap' gelooft dat Rodriguez in 1973 tijdens een optreden zelfmoord heeft gepleegd. Evenals 'Cold Fact' barst ook 'Coming From Reality' van de potentie, maar Sussex raakt nauwelijks een plaat kwijt. De maatschappij ontslaat hem half november 1971, een jaar nadat 'Cold Fact' is uitgebracht. Een bijzonder verhaal? Valt wel mee... zo zijn er duizenden artiesten die het niet hebben gemaakt. Rodriguez is er zelf ook koel onder. Hij verlaat de muziekwereld en gaat smerig en zwaar werk doen.
Wat zowel Sussex als de producenten als Rodriguez zélf ontgaat, is dat een exemplaar van 'Cold Fact' in Zuid-Afrika is terecht gekomen en daar letterlijk inslaat als een bom. Rodriguez leert de toehoorders om in verzet te komen tegen de gevestigde orde en dat is precies waar de jonge Afrikanen op wachten. Het beïnvloedt niet alleen een beweging tegen de praktijken van Botha, maar ook een muzikale golf. Waar de punk in 1977 olie op het vuur gooit in Engeland, daar zijn de observaties van Rodriguez de fundamenten voor het verzet in Zuid-Afrika. Naar schatting worden er een half miljoen elpees en cd's verkocht van Rodriguez. De zoektocht van twee Rodriguez-fans vormt de basis van de documentaire. Beide geloven ze stellig dat hij zelfmoord heeft gepleegd, maar Dennis Coffey helpt hun uit de droom: Rodriguez is springlevend! Hij woont sinds 1973 in een vervallen huis in Detroit, is gescheiden en heeft drie of vier dochters. Hij is in 1973 nog begonnen aan een derde plaat, maar die is nooit afgemaakt. In 1979 maakt hij een album dat nauwelijks opvalt. In de begin jaren tachtig heeft Sixto Rodriguez meegedaan in de verkiezing van burgemeester, maar niets van dat alles bereikt Zuid-Afrika. Pas in 1998 ontdekken de fans dat hij nog leeft en een uitverkochte tournee door Zuid-Afrika is zomaar geregeld. De documentaire bevat beelden van dat eerste concert en het maakt diepe indruk om te zien hoe Rodriguez een applaus van tien minuten krijgt als hij het podium betreedt. Niemand in de zaal die weet of hij nóg zo goed kan zingen of spelen, de zaal is uitzinnig om zijn aanwezigheid.
De superlatieven op de filmposter zijn niet onterecht. Het is een erg bijzonder verhaal dat ik ie-de-reen kan aanbevelen. Geeft je leven weer zin in de donkere dagen van november en december!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten